Terwijl Japan moderniseerde tijdens het Meiji-tijdperk (1868-1912), verbood de regering in 1872 tatoeages om een ‘beschaafd’ imago naar het Westen te projecteren. Hoewel het in 1948 opnieuw werd gelegaliseerd, adopteerde de yakuza (het Japanse misdaadsyndicaat) vervolgens tatoeages over het hele lichaam als onderdeel van hun uniform, waardoor de opvattingen van Edo over groepsloyaliteit behouden bleven en de associatie van tatoeages met de georganiseerde misdaad werd versterkt. Dat beeld, versterkt door yakuza-films uit de jaren zeventig, hangt nog steeds rond in openbare ruimtes zoals badkamers en sportscholen. Nu Japan echter meer buitenlandse bezoekers verwelkomt, nemen jongere generaties een meer mondiale houding aan en beginnen oude associaties te vervagen.
Hedendaagse Japanse tattoo-cultuur
Hoewel de erfenis van het stigma nog steeds in de publieke verbeelding leeft, breidt een nieuwe generatie Japanse tattoo-artiesten uit wat het betekent om je lichaam te tatoeëren. Sommige mixen stijlen uit verschillende culturen; anderen reduceren ze tot één enkel punt. Voor jongere mensen is er nu een duidelijker onderscheid tussen irezumi – traditionele tatoeages die verband houden met de yakuza – en ‘mode-tatoeages’ in westerse stijl. Make-up artiest Yuuivisiedie in een tatoeagevriendelijk badhuis werkte, merkte op dat jongere klanten zelden last hadden van tatoeages, hoewel hij af en toe klachten kreeg van oudere klanten die irezumi en tatoeages op één hoop gooiden in de mode. Kunstenaar Coca vult aan: “Vroeger werd ik tegengehouden door de politie omdat ik zichtbare tatoeages had. Nu gebeurt dat minder, maar traditionele irezumi zal waarschijnlijk altijd een gevoel van angst met zich meebrengen.”
Terwijl de houding ten opzichte van tatoeages langzaam verandert, onderzoeken sommige kunstenaars die spanning op subtiliteit. Grafisch Ayaka Katayamamet een klein roze kunstenaarsstipje HEEEE SATO op mijn oorlel, stelde me voor aan Hanae’s 1 mm tatoeage – een artistiek project dat tatoeage transformeert in een stille meditatie over individualiteit en universaliteit in plaats van lichaamsversiering. Met het lichaam als medium inktt Hanae een stip van één millimeter, klein genoeg om te worden aangezien voor een sproet, in een groeiende gemeenschap van duizenden mensen over generaties, nationaliteiten en regio’s heen. Elk teken weerspiegelt tijd en verandering, gekoppeld aan het lichaam dat het draagt. Door zijn minimale, bijna onzichtbare vorm keert het het gebruikelijke uiterlijk van de tatoeage om: in plaats van gemaakt te zijn om door anderen gezien te worden, is het alleen van de drager. “Het is als een geheime geluksbrenger”, vertelt Ayaka. Hoewel Hanae zich niet identificeert als tattookunstenaar, overbrugt haar werk kunst en lichaamsaanpassing, waardoor individualiteit en universaliteit worden overbrugd door de gedeelde ervaring van mens-zijn. Geworteld in verschillende stedelijke steden zoals Tokio en Hanae’s 1 mm tatoeage breidt stilletjes de perceptie van tatoeages in Japan uit.
