BARCELONA, Spanje — En Rosalía zei: “Laat er Lux zijn”.
Rosalía, de wereldwijde Spaanse popster geliefd bij miljoenen mensen voor het combineren van flamenco met latin hiphop en reggaeton, verbaasde hij zijn fans met een radicale verandering.
Die van de zanger en songwriter nieuw album, “Lux” (“Licht” in het Latijn), is ongegeneerd spiritueel. Vijftien liederen, gezongen in dertien verschillende talen, waaronder fragmenten in het Latijn, Arabisch en Hebreeuws, zijn vol verlangen naar het goddelijke.
En het krijgt lof van boven.
Xabier Gómez García, bisschop van Sant Feliu de Llobregat waartoe ook Sant Esteve Sesrovires behoort, de geboorteplaats van Rosalía nabij Barcelona, was een van de eerste kerkleiders die haar werk prees in een open brief aan zijn kudde. Rosalía’s grootmoeder woont volgens het bisdom regelmatig de mis bij in Sant Esteve Sesrovires.
In een interview met de Associated Press zei Gómez dat hoewel sommige van haar liedjes “provocerend” waren, Rosalía “met absolute vrijheid en zonder complexen spreekt over wat zij voelt als God, en over het verlangen, de dorst (om God te kennen).”
“Toen ik naar ‘Lux’ en Rosalía luisterde over haar, de context van haar album en het creatieve proces, werd ik geconfronteerd met een proces en een werk dat de musical overstijgt. Het was een spirituele zoektocht door de getuigenissen van vrouwen met een enorme spirituele volwassenheid, ‘zei hij.
Vanaf de openingstekst gezongen op piano en melancholische cello: “Wie zou tussen twee kunnen leven? Heb eerst de wereld lief en heb dan God lief”, kondigt Rosalía aan dat dit album een breuk met haar betekent. Grammy-winnende voorgangers. “El mal querer (“Slechte liefde” in het Spaans) en “ Motomami ” had Rosalía met haar experimentele stedelijke ritmes tot een van de belangrijkste artiesten in de wereld van de Spaanse muziek gemaakt.
Ondanks (of dankzij) de diversiteit aan stijlen en liedvormen, variërend van klassieke strijkers, flarden elektronica met een cameo van Björk, een jongenskoor uit een duizend jaar oud klooster, een aria-achtig lied in het Italiaans, een Portugese fado en uiteraard moderne flamenco- en hiphopbeats, kent ‘Lux’ een geweldige start onder de luisteraars. Bevat vier nummers Spotify’s wereldwijde top 50-hitlijst voor deze week, meer dan welke andere artiest dan ook, inclusief Taylor Swift.
Madonna verklaarde zichzelf een fan van “Lux” en componist Andrew Lloyd Webber hij noemde het genereus het “album van het decennium”.
Rosalía, 33, zei dat ze zich na haar succes in meer populaire muziekvormen liet leiden door haar langdurige verlangen naar spiritualiteit bij het creëren van ‘Lux’.
“Uiteindelijk is er, in een tijdperk dat niet het tijdperk van geloof, zekerheid of waarheid lijkt te zijn, meer dan ooit behoefte aan een geloof, een zekerheid of een waarheid”, vertelde hij vorige maand aan verslaggevers in Mexico-Stad.
Ze zei dat ze zich liet leiden door het concept dat ‘een kunstenaar minder twijfelt aan zijn roeping als hij in dienst van God werkt dan wanneer hij in dienst van zichzelf werkt’.
Rosalía had blijkbaar geen onthullend ‘tot Jezus komen’-moment dat gebruikelijk is onder evangelische gelovigen in Amerika. Zoals veel Spanjaarden groeide ze op in het eens zo trouwe katholieke Spanje dat de afgelopen decennia snel is geseculariseerd, vooral onder de jongere generaties, waardoor kerken grotendeels aan oudere parochianen zijn overgelaten.
Ook zijn oude muziek flirtte met middeleeuwse religieuze poëzie, waaronder een videoclip uit 2017 waarin hij een gedicht van de 16e-eeuwse Spaanse dichter Johannes van het Kruis op muziek zette.
Terwijl ze katholieke symbolen omarmt en een fascinatie voor heilige vrouwen uitdrukt, lijkt Rosalía strikt georganiseerde praktijken te vermijden en haalt ze ook inspiratie uit andere religies. “Lux” speelt in op deze diversiteit aan interesses en citeert op een gegeven moment een soefidichter.
‘Ik las veel meer dan jaren geleden, en las veel heiligenlevens van vrouwelijke heiligen van over de hele wereld’, zei ze. “Ze begeleidden mij door dit hele proces.”
Ook zijn stijl is veranderd. Voorbij zijn de hiphopmode en lange nepnagels die Rosalía een paar jaar geleden droeg toen ze de Latin Grammy’s bestormde. Vergelijk dit nu eens met haar uiterlijk op de albumhoes van “Lux”, waar ze gekleed is in een effen witte nonnensluier met haar armen schijnbaar gevangen in een wit topje, haar blik afgewend.
Ondanks de potentieel controversiële zet om God te vergelijken met een geobsedeerde minnaar in het lied “Dios es un stalker” (“God is een stalker” in het Spaans), heeft Rosalía het equivalent van de minister van Cultuur van het Vaticaan voor zich gewonnen.
Kardinaal José Tolentino de Mendonça, prefect van het Vaticaanse Dicasterie voor Cultuur en Onderwijs, vertelde deze maand aan het Spaanse persbureau EFE dat Rosalía een bredere ontevredenheid over de seculiere wereld had ontdekt.
‘Als een maker als Rosalía over spiritualiteit spreekt,’ zei ze, ‘betekent dat dat ze een diepe behoefte in de hedendaagse cultuur weergeeft om dichter bij spiritualiteit te komen, om een innerlijk leven te cultiveren.’
Tussen de liedjes over het geloof vond Rosalía tijd om liedjes te zingen als “La Perla” (“De Parel” in het Spaans), waarin minachting voor een voormalige geliefde tot uitdrukking komt.
Deze kunstzinnige mix van high- en popcultuur maakt deel uit van de charme van ‘Lux’, zegt Josep Oton, hoogleraar religieuze geschiedenis aan de ISCREB theologische school in Barcelona.
“Ze slaagde erin populaire muziek te creëren met zeer diepe culturele wortels”, vertelde Oton aan de AP. “Iedereen kan ernaar luisteren, en mensen met verschillende achtergronden kunnen verschillende dingen leren. Het is popmuziek, maar het zit diep.”
‘Lux’ kan luisteraars intimideren, zowel vanwege de uitgebreide orkestratie als de vleugjes esoterische teksten waartoe Rosalía werd geïnspireerd te schrijven na het lezen van middeleeuwse mystieke dichters en hun verhalen over een transformatieve vereniging met God door diep gebed en meditatie.
In het hilarische ‘Reliquia’ (‘Reliquia’ in het Spaans) vergelijkt Rosalía zichzelf met heiligen, waarbij ze de delen van haar lichaam en leven opsomt die ze in steden over de hele wereld heeft achtergelaten als relikwieën voor het onderhoud van anderen. Zijn ‘Mio Cristo Piange Diamanti’ (‘Mijn Christus huilt diamanten’ in het Italiaans) is gevuld met het extravagante barokke beeld van juwelen die uit de ogen van de Messias druipen.
In ‘Divinize’ zingt Rosalía over de ‘divina buidor’ (‘goddelijke leegte’ in het Catalaans), een centraal concept van de middeleeuwse mystiek gericht op hoe de ziel verlatenheid moet ervaren om een ruimte te openen waar God binnen kan komen.
Victoria Cirlot, hoogleraar menswetenschappen aan de Pompeu Fabra Universiteit in Barcelona en expert op het gebied van de middeleeuwse vrouwelijke mystieke traditie, waardeerde ‘Lux’ vanwege zijn vermogen om complexe religieuze concepten aan het grote publiek te introduceren, terwijl ze benadrukte dat het een ‘minimalistisch’ voorbeeld is van de mystieke traditie.
Cirlot zei dat het ontroerende ‘La Yugular’ (‘De Jugular’ in het Spaans) rijk is aan mystieke gedachten, omdat de keel, de zetel van de stem en de adem, in veel religieuze tradities wordt geassocieerd als de toegangspoort van het lichaam tot het goddelijke.
Maar voor Cirlot is het het hele pakket dat “Lux” zo effectief maakt.
“Rosalía is niet alleen een geweldige zangeres; ze is een geweldige actrice, en haar lichaamstaal zit vol met mystieke gebaren, zoals het verwringen van haar gezicht in een uitdrukking van extase, van het staren in de ruimte”, zei Cirlot. “En dan hebben we zijn buitengewone stem, die een gevoel van vlucht creëert.”
___
AP-schrijver Berenice Bautista heeft bijgedragen vanuit Mexico-Stad.
