In haar nieuwe fotografieboek presenteert Sarah van Rij een kijk op de wereld “door een enigszins surrealistische lens, alsof er naast de de echte”
Elke stad heeft zijn eigen emotionele en zintuiglijke karakter, maar ondanks de herkenningspunten die ze voor ons leesbaar maken, blijven ze vaak mysterieuze en veranderende landschappen.
Het was het leven in de grote steden dat voor het eerst fotografen aantrok Sara van Rij neem een camera. “IIk ben altijd gefascineerd geweest door hun ritmes, de tegenstellingen en de menselijke verhalen daarin: schoonheid, eenzaamheid, dromen, melancholie, mogelijkheden. Vanaf het begin wilde ik die straatmomenten verheffen tot iets meer filmisch, om scènes te vinden die het gevoel gaven dat ze al in het dagelijks leven waren opgevoerd. Hij denkt niet bewust in termen van psychogeografie, maar biedt wel degelijk perspectief op zijn werken. “MMijn werk sluit aan bij de emotionele en atmosferische impact van de plek. Als ik door een stad loop, word ik aangetrokken door hoe ruimtes eruit zien en hoe ze aanvoelen: hoe architectuur, licht of weer de toon van een moment kunnen veranderen.”
Ze fotografeert weliswaar op straat, maar is geen straatfotograaf in de conventionele zin van het woord. Rij beschrijft zijn nieuwe boek, Atlas van echo’sals “een kaart van mijn visuele universum, beelden gecreëerd gedurende zeven jaar, vanuit vele plaatsen, die een poëtische en parallelle weerspiegeling vormen van de wereld zoals ik die waarneem.” Zijn visies op het straatleven zijn ingenieus gecomponeerde vignetten die gebruik maken van schaduwen, drempels, reflecties, beweging en ongewone uitsnijdingen en perspectieven om ons begrip van wat we zien te verstoren en deze alledaagse taferelen te verheffen tot iets surrealistisch en filmisch.
“Ik heb de wereld altijd door een enigszins surrealistische lens waargenomen, alsof er naast het echte een ander droomuniversum bestond”, zegt hij. “Voor mij gaat het niet zozeer om het surrealisme als een artistieke stroming, maar meer om een manier van kijken, om het mysterieuze of dromerige in het gewone te vinden. Mijn beelden balanceren vaak tussen deze twee niveaus van perceptie.”
Zijn gevoel voor compositie komt van het grote scherm; Samen met de schilderkunst is cinema zijn grootste invloed. Er is een verhoogd gevoel voor mysterie en drama in zijn werk dat doet denken aan Hitchcock, Godard, Germaine Dulac en bioscoop noir. “Alles binnen een kader draagt bij aan het verhaal: kleur, licht, een hoek, een gebaar: elk element heeft betekenis, net als in de bioscoop. Mijn moeder liet ons als tiener arthousefilms en oude klassiekers zien, en die ervaring heeft vorm gegeven aan de manier waarop ik nu zie, in scènes en fragmenten.”
Tijdens de lockdown veranderde het werk van Rij van richting. Zijn blik wendde zich af van het straatleven naar zijn huiselijke ruimte. Uit noodzaak begon hij met het fotograferen van stillevens, maar inmiddels is dit een essentieel onderdeel van zijn praktijk geworden. Later, tijdens een periode van ‘persoonlijke en artistieke transitie’, begon hij zelfportretten en handgemaakte collages in zijn werk te verwerken. “Zelfportretten waren een manier om mezelf onder ogen te zien, terwijl collages me hielpen een meer gefragmenteerde innerlijke wereld te verwerken”, zegt ze. “Ik drukte honderden foto’s af, legde ze op de vloer en begon fragmenten te knippen en opnieuw te combineren tot nieuwe verhalen, een vorm van herinterpretatie en recycling die eerder werk transformeerde in iets vernieuwds. De fysieke handeling van het knippen, in lagen aanbrengen en construeren van een uniek stuk heeft een diepgaande betekenis voor mij.”
De collage herinnert niet alleen aan een diep surrealistische praktijk, maar brengt ons ook, in een passend kronkelige cirkel, terug naar de psychogeografie en de verkenning van steden. “Ik ben gefascineerd door de lagen van tijd ingebed in een plek, de geschiedenis, de ruïnes ervan, de stille sporen van wat ooit was. Deze lagen vormen de sfeer die ik probeer vast te leggen: het gevoel dat het heden altijd met zich meedraagt, echoot het verleden. Mijn foto’s komen vaak voort uit die intuïtieve dialoog tussen plaats, herinnering en tijd.”
Atlas van echo’s van Sarah van Rij is uitgegeven door Note Note Éditions en is nu verkrijgbaar.
