Dit artikel bevat spoilers voor de eerste vijf afleveringen van het vijfde seizoen van ‘Stranger Things’.
Toen Oscar Isaac de set van “Star Wars: The Rise of Skywalker” betrad en die beruchte zin uitsprak – “Op de een of andere manier is Palpatine teruggekeerd” – gaf een slogan aan alle kritiek die het debat over de film snel overspoelde. De verontwaardiging was begrijpelijk. ‘The Rise of Skywalker’ is een film die je vraagt de dingen die je met eigen ogen hebt gezien te negeren en dingen te geloven die je nooit zijn getoond. En hoewel ik weet dat dit een tijd van feest zou moeten zijn in de ‘Stranger Things’-gemeenschap, kan ik het niet laten om elke keer dat ik Vecna (Jamie Campbell Bower) op het scherm zie, aan Poe Dameron te denken.
Als je deel uitmaakt van de online fangemeenschap van “Stranger Things”, weet je waar ik hiermee heen wil. Vecna is een soort scheidslijn binnen de fandom geworden, en ook al probeerde ik mijn absolute liefde voor de eerste paar seizoenen van ‘Stranger Things’ te rechtvaardigen met dit andere ding dat de serie is geworden, dat lukte niet. Nu, in seizoen vijf, gaat de shoot nog dieper, waardoor zelfs de ontvoering van Will Byers (Noah Schnapp) in seizoen één slechts de eerste stap is in Vecna’s zorgvuldig uitgezette masterplan. Op de een of andere manier keerde Vecna terug.
Seizoen 5 begint met een flashback naar Will’s tijd in Upside Down in seizoen 1, waar we zien dat Vecna hem koos en vanaf het begin met hem sprak. Deze ontmoeting markeert het climaxeinde van aflevering 4, waarin Will zijn mentale krachten ontketent, vergelijkbaar met die van Vecna en Eleven (Millie Bobby Brown). Voor sommigen was dit misschien het moment om uit de stoel te springen. Voor mij was het de laatste nagel aan de kist, waardoor zelfs het bijna vlekkeloze eerste seizoen van de show koren op de molen van de franchise werd.
Vecna heeft Stranger Things op de lange termijn pijn gedaan
De kracht van een doorbraak is het vermogen om terug te wijzen en je het geheime ding te laten zien dat zich al die tijd in de schaduw verbergt. Het is in dit opzicht dat het hele uitgangspunt van Vecna als keizer Palpatine uit “Stranger Things” mislukt. Zijn allergrootste belang zorgt ervoor dat zijn afwezigheid in de eerste 60% van de show een flagrante vergissing lijkt. En het helpt niet dat hij in alle opzichten een minder interessante slechterik is dan het abstracte kwaad van de Upside Down was voordat hij arriveerde.
Het is gemakkelijk genoeg om Vecna af te schrijven als een retcon: een beslissing uit het midden van de serie, gezien de immense populariteit van de show, om het hele verhaal van de ‘mystery mystery horror’-nummers af te leiden en op hetzelfde vergulde genre-franchisepad te gaan dat zoveel andere transmediale IP’s hebben gevolgd. Als je iemand zou vragen wat Netflix het dichtst in de buurt brengt van Star Wars, Lord of the Rings en Harry Potter, zou iedereen je ‘Stranger Things’ zeggen. Maar om te bestaan in dat soort grootschalige, epische ruimte die ruimte laat voor spin-offs, tie-ins, Broadway-shows en dergelijke, moet je bepaalde beats halen. Je hebt bijvoorbeeld een Palpatine nodig. Je kunt ‘The Avengers’ niet hebben zonder Thanos.
Het probleem is dat Vecna meer op Cobra Commander of Skeletor lijkt. Misschien was dat het doel, gezien de fixatie van de show op de toetsstenen van de popcultuur uit de jaren 80, maar hij is een trieste Big Bad. Het mysterie dat door Vecna is vervangen, is de reden waarom mensen erbij betrokken raakten de traditie van “Stranger Things” om mee te beginnen. En hoewel het vasthouden aan een stemloze, onkenbare slechterik misschien voor uitdagingen heeft gezorgd, weiger ik te geloven dat het verhaal beter gediend is door een hele dimensie van sci-fi-mogelijkheden in te ruilen voor één enkele boze jongen.
Zal Stranger Things het Vecna-probleem kunnen oplossen?
Vier afleveringen van “Stranger Things” verblijf. Wat er ook gebeurt, het kan mijn gedachten veranderen, en die van alle andere fans die de show verlieten toen alles Vecna werd. Persoonlijk zou ik niets liever willen. Het eerste seizoen van ‘Stranger Things’ was en blijft een triomf: een behendige mix van esthetiek, genuanceerd karakterschrijven en genrebeheersing, verankerd door samenhangende thema’s als familie en vriendschap. Het is geen wonder dat het zo goed aansloeg, en ik hield echt van wat volgde, zij het iets minder naarmate de seizoenen vorderden.
Een geweldig ensemble – dat ‘Stranger Things’ altijd heeft gehad – kan veel narratieve problemen overschaduwen, en de gebroeders Duffer hebben ons in elk seizoen genoeg opvallende momenten bezorgd (Max’s ontsnapping uit Vecna in seizoen 4 valt op als een later voorbeeld) om de meeste klachten zinloos te laten lijken. Maar ik dacht dat het eerste seizoen van ‘Stranger Things’ op ‘Jaws’ zou lijken. Herinner je me eraan waar in “Jaws” de duistere heer van de haaien verschijnt met zijn nog grotere boot?
Misschien ben ik gewoon de oude man die tegen de wolk schreeuwt. Ik hield enorm van ‘Stranger Things’, niet meer dan door het verhaal van Will en Jonathan in het eerste seizoen. Ik hield van het idee dat niets, zelfs niet een macht die zo duister en angstaanjagend was dat het elke uitleg tartte, een gezin uit elkaar kon houden. Ik ben er zeker van dat iedereen met broers en zussen dit kan begrijpen.
Het einde van de serie kan de meeste fans tevreden stellen, maar ik vind het tragisch dat de beste delen van deze show voor onze ogen werden teruggeplaatst om iets meer franchisebaar en totaal minder interessant te voeden. En ik vrees dat, hoe duur de seriefinale ook mag zijn, het nog steeds alleen maar de Slag om Exegol zal zijn.
