Een andere foto die bij Dalia weerklank vindt, is een foto van de handen van Maen Hammads grootmoeder, liggend op een bed van walnoten, niet alleen omdat het een prachtig beeld is, maar ook vanwege de meerlagige resonantie; hoe het ‘nostalgische gevoelens’ oproept van moeders en grootmoeders met geliefde ingrediënten in de hele SWANA-regio, maar tegelijkertijd de huidige realiteit van hoe vrijwel onmogelijk het is om dezelfde ingrediënten op de Westelijke Jordaanoever en Gaza te vinden als gevolg van de door Israël opgelegde hongersnood. “Het is een heel tedere foto, maar hij zegt veel over de sociaal-politieke realiteit van de Palestijnen”, zegt Dalia.
Het menselijke element in zijn werk is voor Maen essentieel. “Het land mag dan wel het kompas van de zaak zijn, maar niet in het sentimentele register dat het gewoonlijk toegewezen krijgt. Het is geen icoon, een olijfgaard of een landschap zonder mensen. Het zijn de Palestijnen – het volk – levend, uitgeput, gevangen in de dagelijkse choreografie van het overleven van de uitwissing”, zegt Maen. “Ik zie het land als gesprekspartner. Ik probeer de valkuilen van zelforiëntatie en visuele gewoonten te weerstaan die Palestina tijdloos, romantisch of statisch maken. Zoals elk sociaal weefsel is het rommelig, tegenstrijdig en nooit een silo. Zelfs nu het land de rol van alles op zich neemt, ben ik geïnteresseerd in hoe de Palestijnen het vandaag de dag bewonen, buiten de beelden die we hebben geleerd te zien of te consumeren.”
De kracht en het belang van fotografie bij het werpen van licht op de geleefde werkelijkheid is iets waar Dalia zich de afgelopen twee jaar nog scherper van bewust is geworden, een begrip dat ten grondslag ligt aan de tentoonstelling. “Fotografie kan dienen als testament, archief en bewijsmateriaal – een getuigenis, in wezen, niet alleen van het onrecht tegen het Palestijnse volk, maar ook van de Palestijnse waardigheid en menselijkheid”, zegt de curator. Alle foto’s zijn het bewijs en getuigenis van de onlosmakelijke band tussen de Palestijnen en hun land, en van de vastberadenheid van de kunstenaars om deze band visueel te maken. In de woorden van Dean Majd, een andere fotograaf van de tentoonstelling: “Ik voel me verbonden met de aarde op cellulair niveau. Zij is de bewaarder van mijn familiegeschiedenis. Ze communiceert generatieverhalen en geheimen met mij. Gevoelens resoneerden in mijn botten toen ik thuiskwam met mijn familie, en ik alchemeerde die gevoelens door de lens terwijl ik deze beelden maakte.”
Ard: behorend tot de aarde opent van 14 tot en met 30 december in de Galleria Gola in Milaan.
