YESHE presenteert Vrij perfect terwijl hij door onzichtbare ruimtes liep, waren zijn bewegingen afgemeten, weloverwogen en emotioneel geladen. Het visuele minimalisme weerspiegelt de intimiteit en urgentie van de muziek. Yumna Al Arashi en YESHE lieten ritme en gebaar een ruimte vormgeven waar eenzaamheid, overleving en doorzettingsvermogen tastbaar werden. Het lied zelf komt voort uit vergankelijkheid, herinnering en emoties die tot hun essentie zijn teruggebracht. DUST brengt voorouderlijke verhalen, ballingschap en het dagelijks leven over en bevestigt vreugde en weerstand. Medewerkers worden gekozen vanwege een gedeelde visie en resonantie, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan verwantschap in plaats van aan een berekende strategie.
Pretty Perfect is visueel ingetogen en toch emotioneel geladen, waardoor je in een tijdloze, ongedefinieerde ruimte terechtkomt. Hoe hebben jij en Yumna Al Arashi het verhaal van eenzaamheid, overleving en doorzettingsvermogen in deze video vormgegeven?
Toen ik het nummer voor Yumna speelde, was haar eerste reactie: “Ik zie je lopen… en nooit meer stoppen.” Dat beeld zette alles in beweging. Van daaruit vertrouwden we op dat ritme en creëerden we een ruimte die gegrond en ongedefinieerd aanvoelde. We waren geïnteresseerd in de spanning tussen de emotionele drive van het nummer en het constante, bijna moeiteloze lopen door een schijnbaar lege ruimte. Ik denk dat dit de plek is waar de thema’s eenzaamheid, overleven en doorzettingsvermogen vorm kunnen krijgen en op een natuurlijke manier aanwezig kunnen worden.
Het nummer komt naar voren als intiem en universeel. Welke persoonlijke ervaringen hebben de basis gelegd voor je schrijven, en hoe denk je dat dit aansluit bij grotere collectieve verhalen?
Aska Matsumiya stuurde me deze akkoorden en de melodie herinnerde me eraan dat niets eeuwig duurt: geen pijn, geen vreugde, zelfs niet het lichaam. Ik schreef het vanuit die kale plek van het niets, vasthoudend aan liefde en herinnering. Het voelt als zowel een bekentenis als een universele behoefte om vast te houden aan wat niet kan worden aangeraakt, een gevoel waar velen zich volgens mij mee kunnen identificeren.
Veel van uw werk is gebaseerd op de ervaringen van de Tibetaanse diaspora. Hoe bewaar je de balans tussen het behouden van voorouderlijke stemmen en het vertalen ervan naar een hedendaags, mondiaal geluid?
Je hoeft bewaren en vertalen niet in evenwicht te brengen: ik ben de balans. De voorouderlijke stemmen zijn altijd bij mij, in de melodieën die mijn moeder zong en in de verhalen die mijn grootmoeder ons vertelde. Als ik schrijf of optreed, probeer ik het niet te vertalen naar iets eigentijds; in plaats daarvan concentreer ik me op het dragen van de gevoelens en emoties die ik in mij draag. In die zin gaat mijn muziek niet over behoud, maar over voortzetting: het voortbrengen van het geluid dat al deel uitmaakt van mij, in het huidige moment, elke keer dat ik zing.
Je debuutalbum DUST verzet zich alleen tegen het idee van muziek als entertainment en positioneert het als getuigenis en verzet. Wat wilde je dat de luisteraars meenamen of meenamen nadat ze met de plaat bezig waren geweest?
Met DUST wil ik het volume verhogen van de stemmen die elke dag het zwijgen zijn opgelegd of nog steeds worden geannuleerd. De liedjes dragen sporen van de gevangenschap van mijn grootmoeder in Tibet, de immigratie-ervaringen van mijn familie, het dagelijkse leven in ballingschap, maar ook de koppige vreugde en schoonheid die samen voortduren. Ik wil dat muziek de kracht heeft om te reageren. De plaat nodigt luisteraars uit om in die spanning te stappen: het gewicht van veerkracht en de potentie om ermee te dansen.
Samenwerking was belangrijk in jouw proces, van Asma Maroof en Chino Amobi tot Dreamcrusher en Tapiwa Svosve. Welke criteria of intuïties begeleiden u bij het kiezen van uw samenwerkingen?
Ik volg resonantie en synergie, geen strategie. Er moet sprake zijn van wederzijdse interesse en vertrouwen in elkaars visies en vaardigheden. Idealiter lijkt samenwerking op het vinden van verwantschap met iemand die even ‘koppig’ is over zijn/haar visie.
Jouw aanwezigheid in de mode, van Miu Miu tot Collina Strada, suggereert een andere arena waarin jij jouw identiteit uitdrukt. Hoe verhoudt de performance zich in die context tot het podium of de galerie?
In de mode maak ik deel uit van het podium en wat ik draag is muziek. Op het podium is het precies andersom: ik ben de muziek en wat ik draag wordt onderdeel van het podium.
Onlangs trad u op in het Rubin Museum in een lang werk, mede samengesteld door Marina Abramović. Hoe heeft performancekunst jouw benadering van muziek en live aanwezigheid beïnvloed?
De samenwerking met Marina – van het schoonmaken van het huis in haar huis in de staat New York tot het maken van het stuk met haar en Billy Zhao – was transformerend. Ze is een scherpe, grappige en genereuze verteller en nauwkeurig in haar vragen. Dit hele proces heeft de manier veranderd waarop ik over aanwezigheid denk, zowel vocaal als fysiek. Ik heb geleerd de tijd uit te rekken, ruimte vast te houden, een houding uit te voeren met of zonder beweging, en erop te vertrouwen dat geënsceneerde stilte net zo krachtig kan zijn als geluid.
Pretty Perfect brengt zowel gratie als uithoudingsvermogen. Zie je het als een persoonlijk statement, een cultureel statement, of allebei?
Genade en uithoudingsvermogen: dat is iets dat ik wens voor iedereen die weet wat het betekent om vastgehouden te worden. Maar ik zie het niet graag als een statement. Het is een ritme, een melodie en een energie die suggereert dat we tegen alle verwachtingen in met standvastigheid en gratie voorwaarts gaan.
Hoe ziet u, als u vooruitkijkt, uw werk evolueren? Ziet u dat het volgende hoofdstuk zich uit de diaspora zal blijven putten of geheel nieuwe verhalen zal openen?
Ik wil graag reageren met een citaat van Grace Jones:
““Als je een fan bent van het onverwachte, en dat ben ik, dan is het een voordeel om zeer vaardig te zijn in het veranderen van gedachten. Als je jezelf niet wilt beperken, wees dan bereid om vaak van gedachten te veranderen.” “
Interview door DONALD’S BORST
