Katholieken en joden in Israël werken aan het bevorderen van interreligieus begrip: NPR

HAIFA, Israël – De kathedraal van St. Louis de Koning is versierd met lichtslingers voor de jaarlijkse ceremonie voor het aansteken van de kerstboom. De menigte die zich tussen de albasten muren van het kerkhof bevindt, is zo dicht opeengepakt dat het bijna lijkt alsof alle ongeveer vierduizend maronitische katholieken in Haifa hier zijn.

Vóór de lichtceremonie en het vuurwerk nodigt ds. Yousef Yacoub een rabbijn uit op het podium. Yacoub staat naast Na’ama Dafni van Or Hadash, een hervormingsgemeente, terwijl ze een blauw-wit geweven kaars aansteekt en een niet-confessioneel gebed uitspreekt.

“Het is een grote eer en een voorrecht om vandaag bij jullie te zijn, om licht van hoop en geluk te laten schijnen en te bidden voor een vredige vakantie, jaren van rust en goed nabuurschap, zodat we onze jongens en meisjes met veiligheid en liefde mogen opvoeden”, vertelt hij de menigte.

Yacoub nodigde de rabbijn uit om samen met hem de kerstviering bij te wonen, zegt hij, om te laten zien “dat we allebei bidden voor licht, vrede en geluk voor de mensen.”

Ondanks de gespannen betrekkingen tussen het Vaticaan en Israël tijdens de oorlog in Gaza – met wijlen paus Franciscus wat suggereert dat Israël mogelijk genocide heeft gepleegdiets wat Israël heftig ontkent: katholieke en joodse leiders in Haifa, een stad aan de Middellandse Zee in het noorden van Israël, proberen vertrouwen op te bouwen onder hun gemeenschappen, die grotendeels geïsoleerd van elkaar leven.

Het maakt deel uit van een poging om interreligieus begrip te smeden in een oude havenstad met een zeer divers landschap: naast de meerderheid van de Joodse bevolking zijn er hier veel christenen, waaronder andere katholieke denominaties zoals de Melkitische Griekse Kerk, en belangrijke gemeenschappen van moslims, druzen en bahá’ís.

Kathedraal van St. Louis de Koning in Haifa, Israël.

Jerome Socolovsky/NPR

onderschrift verbergen

ondertiteling activeren/deactiveren

Jerome Socolovsky/NPR

Velen hebben verhalen over vervolging en lijden. Voor de Maronieten dateert de vervolging al meer dan anderhalf millennium en vond plaats onder een opeenvolging van heersers in het Midden-Oosten, zowel christelijk als islamitisch.

“Er was geweld, er was haat en er waren oorlogen”, zegt Yacoub.

Toen deze kerk eind 19e eeuw werd gebouwd, had ze Franse bescherming, omdat het Ottomaanse Rijk de oprichting van nieuwe kerken voor de lokale bevolking aan banden legde, zegt hij. Daarom is het vernoemd naar de 13e-eeuwse Franse kruisvaarder en heilige, koning Lodewijk IX.

De maronitische priester zegt dat de joden die hij hier ontmoet vaak aan christenen denken in de context van het Europese antisemitisme, zoals de Spaanse verdrijving van hun voorouders in 1492. Hij vertelt hen dat christenen in het Midden-Oosten weinig of niets te maken hebben met de ergste verschrikkingen uit de Europese geschiedenis, en zich daar misschien niet eens van bewust zijn.

“Misschien kom je zelfs mensen tegen die geen idee hebben wat er in Spanje is gebeurd”, zegt hij.

Dit jaar markeert de 60e verjaardag van een historische verklaring van het Vaticaan, die afstand doet van eeuwen van antisemitische theologie en de deur opent voor katholieken om relaties te cultiveren met de andere grote religies van de wereld. Nostra Aetate, uitgeroepen door paus Paulus VI op 28 oktober 1965, verklaarde dat de kruisiging van Jezus Christus “niet kan worden toegeschreven aan alle joden, zonder onderscheid, die toen leefden, noch aan de joden van vandaag.” Hij verwierp ook een diepgewortelde katholieke opvatting van joden als ‘verworpen of vervloekt door God’.

“Het document is meer gericht op christelijke gemeenschappen waar Joodse mensen een minderheid vormen”, zegt Yacoub, die het “een enorme verandering” noemt voor christenen in Europa, maar van minder belang in het Midden-Oosten. “Voor gemeenschappen die in interreligieuze diversiteit leefden, is Nostra Aetate een hulp, maar dan voor iets dat al bestond.”

Na’ama Dafni, de rabbijn die samen met de priester de kaars aanstak, is het daar niet helemaal mee eens. Hij wijst erop dat veel Israëlische joden, inclusief zijn eigen voorouders, Europese afkomst hebben.

“De ervaring van mijn familie is de Holocaust, het is het anti-joodse sentiment van de christelijke bevolking in Europa. Dus voor Abouna Yousef Yacoub”, zegt hij, terwijl hij de priester met zijn eretitel in het Arabisch noemt, “maakt dit geen deel uit van zijn geschiedenis, omdat hij hier was. Maar voor mijn familie maakt het deel uit van mijn geschiedenis. Ook al hebben mijn grootouders geholpen dit land op te bouwen.”

De rabbijn en de priester zijn goede vrienden en maken deel uit van een interreligieus forum in het Laboratorium voor Religiewetenschappen van de Universiteit van Haifa. Kort na de door Hamas geleide aanval op Zuid-Israël op 7 oktober 2023 bracht het forum twintig religieuze leiders samen, zegt Uriel Simonsohn, hoogleraar vroegmiddeleeuwse islamitische geschiedenis en medeoprichter van het Haifa Laboratory en het Frieze Center for Shared Society. De bijeenkomsten vonden in het geheim plaats vanwege de sterke meningen over het Israëlisch-Palestijnse conflict en de gevoeligheid die sommige religieuze leiders voelden voor samenwerking met mensen van een ander geloof.

Velen waren bezorgd dat de gevechten tussen het Israëlische leger en Hamas zouden kunnen leiden tot een herhaling van het intercommunale geweld tussen Arabieren en Joden dat twee jaar eerder in Haifa en elders in Israël uitbrak, zegt hij, veroorzaakt door een eerdere uitbraak van gevechten in Gaza.

Denk aan de grondgedachte achter de leidersbijeenkomst: ‘Jullie zijn religieuze leiders. Laten we onze stad veilig houden.’

De stad is sinds het begin van de oorlog grotendeels vredig gebleven, mede dankzij dit soort inspanningen.

Het Haifa Religious Studies Laboratory biedt nu een graduate cursus in interreligieuze dialoog aan, met 12 studenten in het huidige cohort. Tijdens een seminar lijken de studenten een mini-parlement van religies. Er is een imam met een kalotje, verschillende Druzenvrouwen met witte hoofddoeken, enkele Joden en een katholieke priester in een soutane.

Ds. Munier Mazzawi is een van de studenten die de cursus volgt. Hij leidt de Grieks-katholieke kerk in de stad Maghar, ongeveer 80 kilometer van Haifa in het noorden van Israël. Hoewel de stad overwegend Druzen is en vrijwel verstoken is van Joden, waardeert hij de kans om zich te verdiepen in de ervaringen van Israëls religieuze meerderheidsgroep.

“Ik wil graag meer leren over de Joden, inclusief (hun geschiedenis) in Europa met antisemitisme en zo”, zegt hij. Hoewel hij vloeiend Hebreeuws spreekt, zegt hij dat hij weinig weet over het antisemitisme in Europa of de discriminatie waarmee joden in de Arabische landen in het verleden te maken hebben gehad.

Karen Levisohn geeft les in het programma over religieus toerisme en schrijft haar proefschrift over christelijk toerisme in Israël.

Ze was een seculiere Jood en groeide op in Galilea, waar Jezus een groot deel van zijn leven doorbracht. Maar hij dacht er niet veel over na totdat hij zijn baan als hightechingenieur opzegde om reisleider te worden.

‘En ik was verbaasd toen ik besefte wat er rondom mijn huis gebeurde,’ zegt ze, verwijzend naar de plaatsen in Galilea waar ze opgroeide, ‘en de schoonheid die je in het christendom zou zien waar ik me niet van bewust was, want wat we op school leren gaat over de kruisvaarders en de Holocaust en dat soort dingen.’

Dit is de context, zegt hij, waarin de woorden van wijlen paus Franciscus door de Israëli’s werden ontvangen riep op tot een onderzoek vorig jaar of de militaire acties van Israël in Gaza genocide vormden. (Zijn opvolger, paus Leo XIV, heeft tot nu toe vermeden de Israëlische acties in Gaza genocide te noemen, maar heeft zijn diepe bezorgdheid geuit over de situatie.)

De Israëlische ambassadeur bij de Heilige Stoel, Yaron Sideman, antwoordde dat Israël zijn recht op zelfverdediging uitoefent in navolging van wat hij noemde het ‘genocidale bloedbad’ uitgevoerd door Hamas op 7 oktober 2023. Het was slechts een van de controverses dit explodeerde tijdens het pausdom van Franciscus, ondanks vroege tekenen dat zijn pausdom een ​​periode van grotere joods-katholieke samenwerking zou zijn.

“De relaties tussen joden en christenen zijn zo delicaat dat je niet eens een match nodig hebt” om een ​​storm van controverse te ontketenen, zegt Levisohn.

Maar in een land vol herinneringen aan vervolging en conflicten is er een sprankje hoop wanneer een rabbijn zich tijdens een feestdag bij een priester voegt – zoals gebeurde in de maronitische kathedraal van St. Louis de Koning in Haifa – en een kaars aansteekt terwijl de priester verklaart: ‘Gezegend zij de vredestichters.’