Misschien moeten ze hem gewoon ‘Eddie’ noemen.
Regisseur en toneelschrijver Robert Icke elimineert de ‘rex’ in Sophocles’ ‘Oedipus Rex’ omdat hij de tragedie plaatst in de hedendaagse wereld waarin het titelpersonage zich kandidaat stelt om premier van het Verenigd Koninkrijk te worden. Dat land en dat politieke ambt worden niet genoemd, maar een korte film die de twee uur durende show van Icke aftrapt, maakt duidelijk dat de politicus Oedipus zich kandidaat stelt voor het hoogste ambt in wat veel op Londen lijkt. En natuurlijk zijn er de Britse accenten waar het Broadway-publiek dol op is. “Oedipus” opende donderdag in Studio 54 na een Olivier Award-winnende run in West End.
Afgezien van de update uit Thebe, is Icke’s grootste verandering niet dat Oedipus (Mark Strong) Laius, zijn biologische vader, uit woede vermoordt. Nu is het een auto-ongeluk, waardoor de nieuwe Oedipus het slachtoffer wordt van omstandigheden, wat melodrama is en geen tragedie. Natuurlijk is de tragedie van Sophocles het verhaal van hoe er niet met het lot kan worden spotten, maar Oedipus moet een zekere verantwoordelijkheid dragen voor wat er gebeurt.
Het verhaal van Icke is logischer als het zich in de Verenigde Staten afspeelt, omdat de toneelschrijver zoveel volledig Amerikaanse verhalen heeft gecreëerd. Denk aan Barack Obama als deze Oedipus belooft zijn geboorteakte vrij te geven. Denk aan Jeffrey Epstein toen Jocasta (Lesley Manville) herinnert zich dat hij op 13-jarige leeftijd werd verkracht door Laio, die, zo bleek, een seriematige kinderhandelaar was.
Het grootste plezier van deze prestigeproductie is om te zien hoe Icke deze moderne referenties aan een klassiek verhaal lijmt. Het is vaak leuk om naar te kijken, maar nooit meer dan intelligent. Icke geniet ook van een van de grootste vertoningen van het theater door een van de zonen van Jocasta en Oedipus, Polyneices (James Wilbraham), te laten ontdekken door zijn broer Eteocles (Jordan Scowen), tijdens een familiediner. Omdat hij een geweldige vader is, verzekert Oedipus Polyneices van zijn liefde en steun door een toespraak te houden die is geschreven door iemand bij PFLAG.
Behalve Sophocles zijn de bronnen van Icke niet zo klassiek. De adoptiemoeder van Oedipus, Merope (Anne Reid), onthult aan haar nichtje Antigone (Olivia Reis) hoe haar man, Polybus, een buitenechtelijke affaire heeft. De dialoog is ontleend aan “The Women” van Clare Boothe Luce.
Er is ook de bekentenis van Jocasta dat hij door Laius is verkracht. Een soortgelijke toespraak in “Butterfly 8” hielp Elizabeth Taylor haar eerste Oscar te winnen. In feite is de monoloog in die potboiler uit 1959 veel harder, omdat Taylor’s personage niet alleen praat over seksueel misbruik toen ze 13 was (net als Manville’s Jocasta), maar ook dat “ik er dol op was!”
Wat herinnert aan het morele verschil tussen de dood van Laius door Oedipus en het feit dat de dood een eenvoudig verkeersongeval is.
Uiteindelijk verandert de update van Ickes de klassieker van Sophocles in een parodie. Nadat alle geheimen van incest, geboorte, moord en ontrouw zijn onthuld, zegt Oedipus tegen Jocasta: “Ik denk dat ik je in de steek heb gelaten.”
Denk je?
Icke’s leiding ensceneert een grote digitale klok, zodat we de profetie van Tiresias (Samuel Brewer) kunnen aftellen zodra deze in realtime uitkomt. Icke respecteert in ieder geval de drie eenheden van het Griekse drama.
Forte is een sterke, sexy en charismatische politicus. Zijn Oedipus zou zeker een stemmagneet zijn nadat hij “Oedipus” had vervangen door “Go Ed, Go!” op al die t-shirts.
Manville stelt teleur. Afgezien van haar grote Liz Taylor-moment, trekt haar vocaal zwakke Jocasta zich terug in Hildegard Bechtlers setting van een landelijke kantoorsuite. Blijkbaar heeft de politieke machine van Oedipus een echt geldstroomprobleem. Ondanks dat het verkiezingsavond is, verschijnen er enkele gespierde mannen op het podium om het gehuurde kantoormeubilair weg te halen. Kunt u niet wachten tot de verkiezingsuitslag bekend wordt gemaakt?
Leuk is de manier waarop Oedipus in deze productie zijn ogen uitsteekt. Sophocles laat het titelpersonage de spelden van Jocasta’s broche gebruiken. Hierin is Icke beslist beter dan Sophocles.
