Van bioscoop tot noematograaf

Voor de gevierde romanschrijver Ken Liu, wiens werk onder meer ‘The Paper Menagerie’ en de Chinees-Engelse vertaling van ‘The Three-Body Problem’ omvat, is sciencefiction een manier om de hardnekkige angsten, hoop en mythen van het collectieve onbewuste te onderzoeken.

In dit onderzoek beweert hij in a Futurologie-podcastkunstmatige intelligentie mag niet worden beschouwd als een bedreiging voor het eigenaardige menselijke vermogen om onze realiteit te organiseren of alternatieve werelden voor te stellen door middel van verhalen. In plaats daarvan moet technologie worden gezien als een geheel nieuwe manier om toegang te krijgen tot dat ongrijpbare rijk onder de oppervlakte en onze zelfkennis te verdiepen.

Door een venster te zijn op de innerlijkheid van anderen, en zelfs op onszelf, gelooft Liu dat de gemeenschappelijke spiegel van grote taalpatronen de horizon opent van hoe we onze aanwezigheid in de wereld ervaren en situeren.

“Ik vind het fascinerend om AI te beschouwen als een potentieel nieuw artistiek medium, net zoals de camera een nieuw artistiek medium was”, reflecteert hij. Wat het bewegende diafragma mogelijk maakte, was de filmische kunstvorm van het vastleggen van beweging, “zodat je beweging kon laten samensmelten… en allerlei regels over verhalende kunst kon overtreden die waar waren.

“In de toneelkunsten werd simpelweg aangenomen dat je, omdat je op het podium voor publiek moest optreden, bepaalde eenheden moest volgen om je verhaal begrijpelijk te maken. De eenheid van actie, van plaats, van tijd. Je kunt niet zomaar willekeurig rondspringen, anders zou het publiek je niet kunnen volgen.”

Maar met deze motion capture-machine kunt u het ook daadwerkelijk doen. Daarom is een echte film heel anders dan een toneelstuk.

Je kunt reactieshots maken, je kunt bewerkingen doen, je kunt cuts doen, je kunt swipes doen, je kunt van alles doen in de taal van de cinema.

Je kunt het publiek in perspectieven plaatsen waarin ze normaal nooit zouden verkeren. Het is dus zo’n transformatie van begrip aanwezigheidvan hoe een onderwerp aanwezig kan zijn in een dramatisch verhalend verhaal”.

Hij vervolgt: “In plaats van AI te zien als een goedkope manier om regisseurs, schrijvers en kunstenaars te vervangen, kun je het beter zien als een nieuw soort machine die iets vastlegt en reproduceert. Wat is het ding dat vastlegt en reproduceert? De inhoud van het denken, of subjectiviteit.”

De oude Grieken noemden de inhoud, of het object van iemands denken, ‘noema’, en daarom draagt ​​deze publicatie die naam.

Liu bedenkt vervolgens de term ‘Nohematograaf’, analoog aan ‘de cinematograaf, niet voor beweging, maar voor het denken… Kunstmatige intelligentie is inderdaad een machine die subjectiviteit vastlegt, omdat het, door getraind te zijn in de producten van het menselijk denken, de subjectiviteiten, het bewustzijn, betrokken bij de creatie van die dingen.’

Een interactieve kunstvorm waarbij de consument tevens de maker is

Liu ziet waarde in wat sommigen beschouwen als de slechtste eigenschappen van generatieve AI.

“Dit is een machine die mensen in staat stelt om met subjectiviteiten te spelen en hun eigen ficties te creëren, om deel te nemen aan hun eigen narratieve zelfconstructie in het proces van werken met kunstmatige intelligentie”, merkt hij op. “Het punt is dat AI dienstbaar is en door jou kan worden gevormd. Het is niet een ander mens. Het is een simulatie. Het is een constructie. Het is een denkbeeldig iets.”

Je kunt de AI vragen om uit te leggen, om te interpreteren. Je kunt een rollenspel spelen met AI. Je kunt een wereld verkennen die je samen bouwt.

Je kunt deze dingen ook delen met andere mensen. Een van de grootste en grappigste trends op internet met betrekking tot het gebruik van kunstmatige intelligentie houdt in dat mensen hun eigen versies van suggesties creëren met sjablonen en de resultaten vervolgens delen met andere mensen.

En dan komt een grote groep, een grote gemeenschap, samen om samen met AI te spelen. Dus ik denk dat het die speelsheid, die interactiviteit is, waarvan ik denk dat die heel, heel belangrijk zal zijn voor de toekomst van AI als kunstvorm.

Hoe zal het product van deze nieuwe kunstvorm er uitzien?

“Als artistiek medium zal dit niet op films of romans lijken… Het zullen meer gesprekken met vrienden zijn. Het zal meer een maaltijd zijn die je deelt met mensen. Ze zijn veel vluchtiger in het moment. Ze gaan over participatie. Ze gaan over de consument die ook de schepper is.

Ze zijn veel persoonlijker. Ze gaan over het kijken in de vreemde spiegel en het onderzoeken van je eigen subjectiviteit.

Kunstmatige intelligentie maakt ons zichtbaar voor onszelf

Veel van wat Liu postuleert weerspiegelt de opvattingen van de technologiefilosoof Tobias Rees vorig gesprek met Noema.

Zoals Rees het beschrijft: “AI heeft veel meer informatie beschikbaar dan wij, en heeft toegang tot deze informatie en kan deze sneller verwerken dan wij. Het kan ook logische structuren in de gegevens ontdekken – patronen – waar we niets zien.

Kunstmatige intelligentie kan ons letterlijk toegang geven tot ruimtes die wij als mens alleen niet kunnen ontdekken en betreden.”

Hij vervolgt: “Stel je een AI-model voor… dat toegang heeft tot al je gegevens. Je e-mails, je berichten, je documenten, je spraakmemo’s, je foto’s, je liedjes, enz.

Zo’n AI-systeem kan mij zichtbaar maken voor mezelf…het kan mij letterlijk boven mezelf uittillen. Het kan mij mezelf van buiten mezelf laten zien, mij de patronen van gedachten en gedrag laten zien die mij zijn gaan definiëren. Hij kan mij helpen deze patronen te begrijpen en kan met mij bespreken of ze mij beperken, en zo ja, hoe. Bovendien kan het mij helpen deze patronen te doorbreken en, indien nodig, mij in staat stellen ze los te laten en bevrijd te worden.”

In filosofische termen, zegt Rees, terwijl hij een beroep doet op de betekenis van ‘noema’ zoals Liu dat doet, ‘kan AI mij helpen transformeren in een ‘denkobject’ waar ik me mee kan identificeren en waar ik aan kan werken.

‘Het werk van het zelf aan het zelf vormde de kern van wat de Griekse filosofen noemden de bloemzij waren en Romeinse filosofen meditatie. En het soort AI-systeem dat ik hier tevoorschijn haal, zou de droom van elke filosoof zijn. Het zou ons mensen van buitenaf zichtbaar kunnen maken voor onszelf.”

Liu’s inzicht als schrijver van sciencefictionrealisme is om te zien wat Rees beschrijft in de sociale context van interactieve connectiviteit.

De roeping van kunst

De komst van nieuwe technologieën verstoort altijd de bekende manieren van kijken die binnen gevestigde capaciteiten zijn gecultiveerd. Het loslaten van die geruststellende verhalen die onze innerlijke wereld aansturen, is existentieel desoriënterend. Dit is waar de roeping van kunst een rol speelt als middel dat de menselijke conditie helpt bewegen. Technologie als een kunstvorm zien, zoals Liu dat doet, betekent het vastleggen van het baanbrekende moment van transformatie dat we momenteel ervaren.