MEXICO-STAD — De almachtige adelaar die op een cactus zit en een slang op de vlag van Mexico verslindt, verwijst naar de mythe erachter fundering van de hoofdstad van het land.
Het is een goddelijk teken volgens een oude legende, volgens welke de god Huitzilopochtli een groep vroeg zichzelf te noemen de Mexicanen – die stichtten wat later bekend werd als het Azteekse rijk – verlieten hun thuisland op zoek naar een plek om een nieuwe stad te stichten.
Het duurde ongeveer 175 jaar voordat ze het heilige voorteken vonden en in 1325 de stad Tenochtitlan stichtten, waar nu Mexico-Stad ligt.
Hoe de adelaar, cactus en slang emblematisch werden en de Europese verovering overleefden, staat centraal in een nieuwe tentoonstelling. ‘Een wapen, een embleem, een symbool van identiteit’ zal tot 15 december plaatsvinden in het oude stadhuis in het centrum van Mexico-Stad.
De tentoonstelling maakt deel uit van de activiteiten van de regering ter ere van de 700ste verjaardag van de oprichting van de Mexicaanse hoofdstad.
‘Het herkennen van Tenochtitlan is niet het herinneren van een dood verleden, maar eerder van het verleden levende hartslag dat klopt nog steeds onder onze stad”, zei president Claudia Sheinbaum tijdens een bijeenkomst officiële ceremonie in juli. “Het was het centrum van een inheemse wereld die zijn eigen beschavingsmodel bouwde – in harmonie met de aarde, de sterren en haar goden en godinnen.”
Fragmenten van die beschaving liggen onder het oude stadhuis, de huidige zetel van de regering van Mexico-Stad.
Gebouwd in opdracht van de Spaanse veroveraar Hernán Cortés in 1522, werden bij de constructie stenen uit oude heilige plaatsen in Mexica gebruikt. Het gebouw is in de loop van de tijd gerenoveerd, maar de hallen zijn getuige geweest van eeuwen van bestuur en symboliek.
“Het creëren van de tentoonstelling in dit stadhuis, een plaats van beslissingen en herinnering, is een manier om de geschiedenis te erkennen van degenen die het ooit bewoonden en hoe de transformaties ervan nog steeds weerklinken in de identiteit van Mexico-Stad”, zei Mariana Gómez Godoy, directeur van het Cultureel Erfgoed van Mexico-Stad, tijdens de opening van de tentoonstelling in november.
De Mexica legden zelf hun geschiedenis vast nadat Tenochtitlan in handen van de Europeanen viel. Verschillende codes beschrijven het pad dat hen ertoe bracht de taak van hun goddelijkheid te vervullen.
Eduardo Matos Moctezuma – een veelgeprezen Mexicaanse archeoloog Nationaal Instituut voor Antropologie en Geschiedenis – voerde aan dat de legende een symbolische hervertelling is van historische gebeurtenissen, en niet een letterlijke verklaring over goddelijke profetie.
Toch is het volgens het Templo Mayor Museum wel een regio pre-Spaanse mensen bewaarde het oorsprongsverhaal van een lange reis die leidde tot de oprichting van Tenochtitlan als de hoeksteen van hun tradities.
Ze eerden een klein eiland in het Texcocomeer, nu in het centrum van Mexico-Stad, als de plaats waar de Mexica de door Huitzilopochtli voorspelde adelaar vonden.
De nieuwe tentoonstelling biedt een historisch overzicht van de evolutie van het beeld: van de vestiging ervan als wapen van de stad in 1523 onder keizer Karel V tot de transformatie ervan tot een embleem van Mexico als onafhankelijke natie.
Het is samengesteld door onderzoeker Guadalupe Lozada en toont ook afbeeldingen die laten zien hoe het werd overgenomen door religieuze ordes die de inheemse bevolking tot het katholicisme moesten bekeren.
Terwijl de adelaar en de cactus al in het midden van de 16e eeuw door Europeanen werden geadopteerd, introduceerden de jezuïeten decennia later de slang. “Vanaf dat moment zou het een symbool blijven van de identiteit van de stad, een symbool dat zich ook naar de rest van Nieuw-Spanje zou verspreiden”, aldus Lozada.
Volgens haar getuigen veel kloosters uit de 17e eeuw hoe broeders de adelaar en de cactus tentoonstelden in hun heiligdommen. Zelfs vandaag de dag is het embleem te zien boven de gevel van de kathedraal van Mexico-Stad en in een van de kapellen.
“De kracht van de Mexica-cultuur was zo groot dat evangelisten deze probeerden over te nemen in plaats van uit te sluiten”, zei hij. “Het was zoiets als: ‘Ik herken je verhaal.'”
Dezelfde logica gold voor de Europese veroveraars. Hoewel ze opdracht gaven tot de vernietiging van de religieuze complexen in Mexica, werd de representatie van de stichtingsmythe niet uit de geschiedenis gewist.
“Voor hen was het veroveren van een stad als Tenochtitlan een bron van trots en daarom waren ze nooit van plan het bestaan ervan te ontkennen,” zei Lozada. “Dit betekende dat de kracht van de stad, begraven onder de nieuwe stad, haar in stand houdt en weer boven water komt, alsof ze nooit is verdwenen.”
___
Religieverslaggeving van Associated Press krijgt steun via AP’s samenwerking met The Conversation US, met financiering van Lilly Endowment Inc. De AP is als enige verantwoordelijk voor deze inhoud.
