TAYBEH, Westelijke Jordaanoever — ‘Kom Taybeh bezoeken’, begint de brochure waarin reclame wordt gemaakt voor de toeristische trekpleisters van deze plaats, het laatste volledig Palestijnse christelijke dorp op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever.
Hoewel Jezus door de jaren heen tot zijn vele bezoekers wordt gerekend, zegt Khaldoon Hanna, loco-burgemeester van Taybeh, ‘komt er tegenwoordig niemand’.
Hij zuchtte terwijl hij rondkeek in het restaurant dat hij bezit in de hoofdstraat van het dorp. Het leek verlaten, met weinig tekenen van activiteit in de keuken en een laag stof op de meeste tafels. Slechts één kraan werkte in de badkamer, maar de rest was niet de moeite waard om te repareren.
“De afgelopen twee jaar zijn hier niet meer dan twintig toeristen gekomen”, zegt Hanna.
Hoe zouden ze dat ook kunnen, zei Hanna, als je met een groeiende uitdaging te maken krijgt Israëlische wegversperringen gewoon om hier te komen? Of geconfronteerd worden met aangemoedigde kolonisten die steeds vaker het dorp overvallen om auto’s in brand te steken of eigendommen te vernielen? In juli probeerden ze ook de ruïnes van de St. George’s Church in brand te steken, een Byzantijns bouwwerk uit de 4e eeuw op Taybeh Hill, zeiden Hanna en religieuze leiders; De Israëlische regering zegt dat het onduidelijk is waardoor de brand is ontstaan.
“Er vindt op dit moment een wrede aanval op ons plaats, en wij, als christenen, kunnen niets doen”, zei Hanna. “Als we geen steun krijgen, of het nu sociaal, politiek of economisch is, zullen we spoedig uitsterven.”
Een man loopt door de hoofdstraat van Taybeh, een dorp op de Westelijke Jordaanoever met 1.200 inwoners dat trots is op zijn erfgoed.
(Maya Alleruzzo/For The Times)
Het leven als Palestijn in de buurt van nederzettingen is lange tijd moeilijk geweest in dit landelijke deel van de Westelijke Jordaanoever, waar de… olijfgaarden die de heuvels bedekken, zijn plaatsen van regelmatige botsingen tussen Palestijnse inwoners en Joodse kolonisten. Volgens de Verenigde Naties zijn de botsingen steeds dodelijker geworden: volgens de Verenigde Naties zijn sinds de door Hamas geleide aanval op Zuid-Israël op 7 oktober 2023 meer dan duizend Palestijnen gedood door Israëlische strijdkrachten en gewapende kolonisten.
Zelfs nu de oorlog in Gaza afneemt, hebben extremistische kolonistengroepen zoals de zogenaamde Hilltop Youth hun ongekende – en steeds effectievere – campagne van intimidatie en landroof verdubbeld, die alle Palestijnen heeft getroffen, ongeacht religie of politieke overtuiging.
Dit jaar heeft het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken van de Verenigde Naties (OCHA) ruim duizend aanslagen geregistreerd. Westelijke Jordaanoever tot augustus, waardoor het de meest gewelddadige ooit was.
En de omvang van de intimidatiecampagne neemt toe: tijdens de olijvenoogst van oktober vonden 126 aanvallen plaats tegen Palestijnen en hun eigendommen in 70 steden en dorpen op de Westelijke Jordaanoever; Dit was bijna het drievoudige van het aantal aanvallen en het dubbele van het aantal gemeenschappen waarop het doelwit was tijdens de oogst van 2023. Meer dan 4.000 olijfbomen en jonge boompjes werden vernield, het hoogste aantal in zes jaar, zegt OCHA.
Bijna de helft van deze aanvallen vond plaats in het gouvernement Ramallah, waartoe ook Taybeh en een aantal gemeenschappen behoren die worstelen met escalerend geweld vanuit buitenposten van nederzettingen – kampen opgezet door kolonisten in plattelandsgebieden van de Westelijke Jordaanoever die illegaal zijn volgens de Israëlische wet, maar vaak worden beschermd door de autoriteiten.
Aanbidders lopen op het terrein van de Latijnse Kerk van Christus de Verlosser in Taybeh.
(Maya Alleruzzo/For The Times)
Taybeh, dat ‘heerlijk’ betekent in het Arabisch en dat naast olijven en andere gewassen afhankelijk is van toerisme, is bijzonder zwaar getroffen, al was het maar vanwege de demografische kenmerken: christenen vormen ongeveer 1% tot 2% van de 3 miljoen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever, tegen ongeveer 10% toen Israël in 1948 werd gesticht.
Zelfs binnen deze kleine minderheid zijn de 1.200 inwoners van Taybeh enorm trots op hun gemeenschap en beschouwen deze als uniek. Toeristen komen hier al heel lang, zowel om dagtochten te maken over de paden waar de profeten ooit liepen, als om de verschillende kerken in het dorp te bezoeken. In de afgelopen jaren was het de locatie van een Oktoberfest-feest dat 16.000 mensen trok.
Net zoals christenen in andere delen van het Midden-Oosten zijn vertrokken vanwege oorlog en instabiliteit, heeft het voortdurende gebrek aan veiligheid, en niet te vergeten de economische wurging die daarmee gepaard gaat, de afgelopen twee jaar tien gezinnen ertoe aangezet om uit het dorp te emigreren. Het lijkt misschien een klein aantal, maar het is een verlies dat het dorp zich nauwelijks kan veroorloven, zegt pater Jack-Nobel Abed van de Melkitische Grieks-Katholieke Kerk in Taybeh.
Abed, die een indrukwekkende baard en een baritonstem heeft, steunt hartstochtelijk de duurzaamheid van christenen in het Heilige Land. Toen de Amerikaanse ambassadeur in Israël Mike Huckabee – een fervent voorstander van de kolonistenbeweging – Taybeh bezocht na de brand bij de kerk, vroeg Abed hem om geen Amerikaanse immigrantenvisa af te geven aan christenen in het gebied.
“Ik zei tegen hem: ‘We hebben iets te doen in dit land. Dit is ons land en onze wortels zijn diep genoeg om de hel te bereiken'”, zei Abed. Maar hij zei dat hij het ook begreep als mensen een tijdje weggaan en later terugkomen.
“Als de omstandigheden en de situatie iemand dwingen (om te vertrekken) omdat hij of zij bang is dat zijn kinderen zullen worden gedood, gevangengezet of geen goede toekomst zullen hebben, dan kun je hem niet tegenhouden om te doen wat hij moet doen”, aldus Abed.
Hij heeft weinig geduld met christelijke zionisten als Huckabee, van wie hij zegt dat ze voor de christenen in de regio zorgen, terwijl ze een oogje dichtknijpen voor de vervolging die hen wegjaagt.
‘Wie ben jij om namens mij als christen te spreken? Hoe zou je het christendom hebben gekend als er niet iemand als ik in dit land was geweest?’ vroeg Abed.
Khaldoon Hanna zegt in zijn restaurant in Taybeh dat weinig toeristen het dorp meer bezoeken vanwege het geweld gepleegd door Israëlische kolonisten en de toegenomen veiligheidsmaatregelen die Israël op de Westelijke Jordaanoever heeft opgelegd.
(Maya Alleruzzo/For The Times)
Het Israëlische leger zegt dat het werkt om aanvallen van kolonisten te voorkomen en dat de Palestijnen vooraf moeten overleggen met de Israëlische autoriteiten om hun land te bezoeken als dit zich in de buurt van nederzettingen of buitenposten bevindt. Maar zelfs als de Palestijnen dat doen, komen de kolonisten vaak naar buiten om hen toch te blokkeren, en hebben ze gebieden opgeëist die in het verleden nooit coördinatie nodig hadden.
Wanneer Palestijnen terugvechten, vervolgt het leger hen op grond van het militaire recht, terwijl de kolonisten, als ze al worden vervolgd, onderworpen zijn aan het burgerlijk recht. Volgens een rapport van vorig jaar door de Israëlische mensenrechtenorganisatie Yesh Din eindigde meer dan 93% van de onderzoeken naar kolonisten tussen 2005 en 2023 zonder aanklacht. Slechts 3% resulteerde in een veroordeling.
Een slagerij staat leeg in Taybeh, een dorp op de centrale Westelijke Jordaanoever, ongeveer dertig kilometer ten oosten van Jeruzalem.
(Maya Alleruzzo/For The Times)
Hoe dan ook, zeggen Hanna en anderen, is de grens tussen de kolonisten en het leger vervaagd sinds de oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza.
‘Het is allemaal hetzelfde,’ zei Hanna. “Het doel is om mij alles wat Palestina heet te laten vergeten, om een punt van wanhoop te bereiken waarop ik hier niets meer heb. Ik heb hier geen toekomst.”
Op dit punt zijn Hanna en de onverzettelijke kolonisten het eens.
“Kijk eens hoeveel grondgebied we de afgelopen twee jaar hebben veroverd, op hoeveel plaatsen het wiel heeft gedraaid en de wanhoop de vijand is binnengeslopen”, schreef kolonistenleider Elisha Yered over X in een bericht waarin hij de Joden opriep om de Palestijnen werkgelegenheid te ontzeggen.
Madees Khoury, algemeen directeur van Taybeh Brewing Co., bij de familiebrouwerij in Taybeh.
(Maya Alleruzzo/For The Times)
Maar sommige Palestijnen weigeren zich over te geven. Madees Khoury, algemeen directeur van Taybeh Brewing Co., is een van degenen die ervoor kiezen om in de stad te blijven, ook al weet ze dat er minstens één familie is die zich voorbereidt om de komende weken te emigreren.
“Khala’s, Je kunt het ze niet kwalijk nemen,’ zei hij, waarbij hij het Arabische woord voor ‘genoeg’ gebruikte. “Het is triest. Dit zijn de goede mensen, degenen die je wilt blijven, opbouwen, je kinderen opvoeden en weerstand bieden.”
Dit was het ethos dat zijn familie leidde, die de microbrouwerij opende in de optimistische dagen na de Oslo-akkoorden van 1993, toen vrede en een Palestijnse staat binnen handbereik leken. In plaats van een brouwerij te starten in Boston, verlieten Khoury’s vader, Nadeem, en zijn broer hun bedrijf in Brookline, Massachusetts, en keerden met hun kinderen terug naar Taybeh.
Khoury begon rond te hangen in de brouwerij toen hij zeven was, waar hij karton vouwde “en over het algemeen in de weg van andere mensen stond.” Hij herinnert zich zijn jeugd tijdens de tweede intifada, de opstand, toen hij geen verjaardagsfeestjes kon bijwonen omdat de Israëlische controleposten gesloten waren en door bergpassen reed die doordrongen waren van de geur van traangas.
“Het is niet normaal. Maar ik ben een sterkere Palestijn omdat ik dit heb meegemaakt. Ik ben niet bang voor een kolonist bij de controlepost met een M-16; hij is meer doodsbang voor mij”, zei ze. Hij voegde eraan toe dat Amerikaanse druk de enige manier is om de golf van geweld die zijn dorp overspoelt, te verminderen.
“Als de Amerikanen vrede wilden, als ze echt om de christenen in Palestina zouden geven, zouden ze niet toestaan dat de kolonisten in het land Taybeh bleven en problemen veroorzaakten.”
De iconografie wordt tentoongesteld in de ruïnes van de 4e-eeuwse St. George’s Church in Taybeh.
(Maya Alleruzzo/For The Times)
Hoewel Israël zichzelf presenteert als een model van religieuze vrijheid, is er de afgelopen jaren sprake van een toename van antichristelijk gedrag. Een rapport uit 2024 van het in Jeruzalem gevestigde Rossing Center for Education and Dialogue telde 111 gemelde gevallen van aanvallen op christenen in Israël en de Westelijke Jordaanoever, waaronder 46 fysieke aanvallen, 35 aanvallen op kerkelijke eigendommen en 13 gevallen van intimidatie.
“Wij denken dat ons als christenen niets zal overkomen. Maar dit is loze praat. Zolang je Palestijn bent, zullen ze je aanvallen”, zei Khoury.
Na het behalen van een bachelordiploma in Boston keerde ze in 2007 terug en werkt sindsdien bij de brouwerij. Hij erkent dat de afgelopen twee jaar de moeilijkste zijn geweest, waarbij de omzet met 70% daalde en de Israëlische veiligheidsprocedures een reis van 90 minuten naar de haven van Haifa veranderden in een driedaagse odyssee. Het bedrijf gebruikte het uitstel echter om een nieuwe brouwerij te bouwen, een uiting van geloof ondanks de bijna dagelijkse aanvallen van kolonisten.
‘Mijn broer maakt grapjes en zegt dat we het bouwen zodat de kolonisten het kunnen dragen,’ zei hij terwijl hij door de nieuwe vleugel van de brouwerij liep.
Hij zweeg even en zijn gezicht werd ernstig.
“We gaan nergens heen. We bouwen. We groeien. We investeren. En we blijven”, zei hij.
‘Omdat dit thuis is.’
