DUBAI, Verenigde Arabische Emiraten — Voor Googosh, De beroemdste zanger van Iranhet leven is altijd een of andere evenwichtsoefening geweest.
Het begon allemaal als kind, toen ze optrad met haar acrobaatvader, die haar balanceerde op een stoel bovenop een andere stoel die alleen op haar kin rustte. Vervolgens werden haar uiterlijk en haarstijlen, als icoon van toneel en film tijdens de laatste jaren van de sjah, gekopieerd door Iraanse vrouwen die meer “Googooshi” wilden lijken, een geheel eigen Farsi-bijvoeglijk naamwoord.
Toen kwamen de volgende decennia van stilte De Iraanse islamitische revolutie van 1979uitgesloten van optreden, maar keerde in 2000 terug naar podia in het buitenland. En nu ze aan een afscheidstournee begint, voegt ze de auteur toe als haar nieuwste heruitvinding als zijn thuisland ondergaat opnieuw sociale veranderingen.
“Ik realiseerde me niet dat al deze uitdagingen en worstelingen als een evenwichtsoefening werden beschouwd”, vertelde de 75-jarige zanger aan The Associated Press. “Als dat is wat het betekent, ja, dan heb ik mijn hele leven geprobeerd een evenwicht te creëren en te behouden tussen mijn persoonlijke leven en mijn artistieke leven.”
Het nieuwe boek van de zanger, geboren Faegheh Atashin, heet ‘Googoosh: A Sinful Voice’. Daarin beschrijft Googoosh, met de hulp van co-auteur Tara Dehlavi, een leven dat wordt gevormd door zowel de politieke krachten die Iran in de moderne tijd hebben veranderd als door zijn eigen tumultueuze persoonlijke leven.
Maar het begon allemaal met het optreden op jonge leeftijd met zijn vader, Sabre Atashin, aan wie het boek samen met het Iraanse volk is opgedragen. Googoosh zegt dat ze maar één keer is gevallen tijdens shows, waarbij haar vader haar heeft opgevangen. Maar vanaf zijn eerste optreden in de stoel leek Googoosh voorbestemd voor de schijnwerpers.
“Ze hielden hun adem in en wachtten in volledige stilte”, zei hij. “Elke spier in mijn lichaam spande zich. Seconden leken een eeuwigheid. Eindelijk begon papa me langzaam zachtjes op de grond te laten zakken. Toen mijn voeten de grond raakten, slaakte het publiek een zucht van verlichting voordat het in een daverend applaus uitbarstte. Ik had het overleefd. En we waren een succes!”
Googoosh begon op jonge leeftijd met zingen en optreden in films. Dit omvatte voorheen ook het koninklijk hof van sjah Mohammad Reza Pahlavidie later doodziek werd en kort voor de revolutie van 1979 Iran ontvluchtte.
Googoosh was vóór de revolutie het roddelvoer in Iran. Ze is in haar leven vier keer getrouwd en haar persoonlijke leven is lange tijd fascinerend geweest. En in haar boek zegt ze dat ze tijdens en na de revolutie miskramen heeft gehad en heeft gestreden tegen middelenmisbruik, waaronder freebase-cocaïne en het roken van opium. Op een gegeven moment overweegt hij zelfmoord in New York voordat hij besluit terug te keren naar Iran onder de nieuw gevormde theocratie.
“Er waren momenten waarop ik je deze vraag stelde en zei: ‘Weet je zeker dat je dit wilt delen?’” zei Dehlavi, zijn co-auteur. “En je zei altijd: ‘Ik vertel mijn verhaal of ik vertel het niet. Ik moet, ik moet alles vertellen.'”
Toen Googoosh terugkeerde naar Iran, werd ze lastiggevallen door de onlangs versterkte theocratie, die een pandrecht op haar huis plaatste en haar de mogelijkheid blokkeerde om een paspoort te verkrijgen. De autoriteiten verboden haar om op te treden of te zingen, zei ze, en zetten haar op een gegeven moment gevangen
Maar ze zegt dat hoewel ze haar identiteit in het openbaar of privé probeerde te verbergen, mensen haar er altijd toe aanzetten om weer te zingen, om haar stem te vinden ondanks beperkingen en bedreigingen.
“Na de revolutie groeide de druk op mij”, zei Googoosh. “Aangezien Farsi mijn moedertaal is en ik in Iran ben opgegroeid, kon ik me niet aanpassen aan het leven buiten mijn land. Ik wilde dat leven niet. Ik hoopte dat ik op de een of andere manier kon blijven optreden voor mijn volk, in mijn land.”
Uiteindelijk echter, in 2000, onder de reformistische regering President Mohammed KhatamiGoogoosh slaagde erin een contract te bemachtigen om in het buitenland op te treden, het geld bij elkaar te krijgen om haar pandrechten af te betalen, een paspoort te krijgen en Iran te verlaten. Ze is nooit meer teruggekeerd, maar de afgelopen 25 jaar heeft ze in het buitenland opgetreden voor Iraniërs die hun land net zo missen.
Islamitische extremisten in Iran veroordelen haar nog steeds, vooral na haar videoclip uit 2014 over liefde tussen mensen van hetzelfde geslacht, waarop in het land de doodstraf staat.
Googoosh’s nieuwe boek en afscheidstournee komen in een tijd van verandering in Iran. Meer en meer, Iraanse vrouwen kiezen ervoor af te zien van de verplichte sluier van het landof hijaab. Dood van Mahsa Amini in 2022 en de landelijke protesten die daarop volgden, maakten vrouwen van alle leeftijden en meningen woedend, zoals weinig andere kwesties dat hebben gedaan uit de revolutie.
Maar intussen blijft de Iraanse economie lijden onder de internationale sancties tegen zijn nucleaire programma. Zijn theocratie gaat door met het executeren van mensen in de nasleep van de twaalfdaagse oorlog met Israël, waarbij hij zich steeds meer richt op intellectuelen en andere mensen die gearresteerd worden.
“We zien onze jonge mensen, vooral vrouwen, vechten voor hun meest fundamentele rechten, waaronder het kiezen van wat ze dragen, het vrijelijk uiten van hun kunst als ze artistiek talent hebben, en een normaal leven leiden zoals mensen in andere delen van de wereld,” zei Googoosh.
“Mensen in mijn land hebben moeite om hun gezinnen een normaal leven te geven. Ze vechten voor schoon water, schone lucht en land om van te leven. Onze jonge mensen zijn oud geworden zonder ooit van hun jeugd te hebben genoten. Onze mensen moeten deze pijnlijke cyclus doorbreken en de vrijheden verwerven die ieder mens verdient.”
Maar toen hem werd gevraagd wat zijn plannen waren als de tour voorbij was, liet Googoosh de mogelijkheid open om weer op het podium terug te keren.
“In mijn hele leven heb ik bijna nooit mijn toekomst kunnen plannen. Alles overkwam mij gewoon”, zei ze. “We hebben ons leven 47 jaar lang niet onder controle gehad. Wat we ook van plan waren, is nooit gebeurd, en wat er ook gebeurde, is nooit door ons gepland. Ik ben geen uitzondering en ik verwacht dat ik op deze manier zal blijven leven.”
Hij voegde eraan toe: “Ik geef er echter de voorkeur aan om mijn artistieke werk een dag te laten liggen wanneer de Islamitische Republiek niet langer bestaat in mijn land.”
