Rob Reiner was een regisseur die begon als acteur en films wilde regisseren. De brug tussen deze carrières was ‘This Is Spinal Tap’ uit 1984, zijn allereerste film, waarin hij ook acteerde. Zijn oorspronkelijke bedoeling, gebaseerd op de muziekdocumentaires die hij had bestudeerd, was niet om op het scherm te verschijnen, maar hij besloot dat het praktische waarde had om het publiek te verwelkomen met een bekend gezicht uit acht seizoenen van ‘All in the Family’ als de linkse schoonzoon van Archie Bunker, Michael ‘Meathead’ Stivic.
Reiner’s televisiecarrière begon op 21-jarige leeftijd, samen met Steve Martin, en schreef voor “The Smothers Brothers Comedy Hour.” Als acteur werden zijn vroege jaren gekenmerkt door kleine rollen en gastopnames die de vroege carrières van veel artiesten die we goed kennen, weergeven. Hij speelde verschillende personages in afleveringen van ‘That Girl’ en ‘Gomer Pyle, USMC’, een bezorger in ‘Batman’ en verscheen in ‘The Andy Griffith Show’ en ‘Room 222’. Zijn laatste rol, in 1971, hetzelfde jaar waarin ‘All in the Family’ in première ging, was in ‘The Partridge Family’ als een getatoeëerde, zachtaardige, poëzieschrijvende motorrijder die gehecht raakt aan het karakter van Susan Dey en haar enigszins onwaarschijnlijk meeneemt naar een schooldans. Het is een voorstelling die de tederheid en menselijkheid voorafschaduwt die de signatuur zouden worden van zijn werk als schrijver, regisseur en performer – en blijkbaar ook als persoon.
In ‘All in the Family’, in een spijkerbroek en een werkoverhemd, met een hangende snor die een toon van droefheid leek te accentueren, speelde Reiner grotendeels de heteroman, irriterend voor Archie Bunker van Carroll O’Connor, terwijl hij de probleemgerichte dialectiek verweefde. Af en toe krijgt hij voldoende komische verlichting om op te kauwen, zoals wanneer vrouw Gloria (Sally Struthers) gaat bevallen terwijl ze uit eten zijn, en hij snel in klassieke aanstaande sitcom-paniek belandt. Maar afgezien van het materiaal van ‘Meathead’ is ‘All in the Family’ zowel een sociaal drama als een komedie, waarin Mike en Gloria worstelen met geld, het leven met haar ouders, nieuw ouderschap en een relatie die heet en koud wordt totdat deze uiteindelijk op de klippen loopt. Het is geen komische creatie, zoals Archie of Edith met hun verkeerde uitspraken en verkeerde uitspraken, of zelfs Gloria, maar het belang ervan voor het verhaal is bevestigd door twee Emmy’s voor ondersteunende acteurs.
Rob Reiner, Sally Struthers, Caroll O’Connor en Jean Stapleton in een scène uit de televisieserie “All in the Family” van Norman Lear.
(Bettmann-archief via Getty Image)
Wat Reiner uit ‘Family’ meebracht naar zijn daaropvolgende optredens was een soort grootsheid. Hij lijkt misschien luid – en luidheid is iets waar Norman Lear van geniet – zelfs als hij zachtjes spreekt. Fysiek nam hij veel ruimte in beslag, steeds meer naarmate de tijd verstreek, en misschien beginnend met ‘Spinal Tap’, waarin hij regisseur Marty DiBergi speelde, transformeerde hij tonaal in een soort zachtaardige Joodse Boeddha. In de miniserie van 2020 “Hollywood”, Ryan Murphy’s alternatieve geschiedenis van de filmwereld uit de jaren dertig, het studiohoofd dat hij speelt, is geen koffietafelcliché, maar een man met eetlust. (“Geef me wat borststuk, wat van die kaasachtige aardappelen en een citroen-meringuetaart”, zegt hij tegen een stationsober – tegen doktersvoorschrift in, nadat hij net uit een door een hartaanval veroorzaakte coma is gekomen. “Eén maaltijd zal me niet doden.”) Hij is de baas, maar in een scène die even mooi als historisch onwaarschijnlijk is, laat hij zijn vrouw (Patti LuPone), die tijdens zijn afwezigheid de leiding heeft gehad, ook de baas zijn.
Reiner verliet ‘All in the Family’ in 1978, na het achtste seizoen, om het leven buiten Michael Stivic te verkennen. (In 1976, terwijl hij nog steeds de hoofdrol speelde in ‘Family’, testte hij die wateren en verscheen hij in een aflevering van ‘The Rockford Files’ als een derderangs narcistische voetballer.) ‘Free Country’, dat hij samen met vaste schrijfpartner Phil Mishkin creëerde, over een familie van Litouwse immigranten aan het begin van de 20e eeuw, werd die zomer vijf afleveringen uitgezonden. In hetzelfde jaar zond ABC de door Reiner-Mishkin geschreven tv-film “More Than Friends” uit (beschikbaar op Apple TV) waarin Reiner samen met de toenmalige vrouw Penny Marshall de hoofdrol speelde. Geregisseerd door James Burrows, wiens danslogboek vol zou staan met ‘Taxi’, ‘Cheers’ en ‘3rd Rock From the Sun’, is het in sommige opzichten een try-out voor Reiner. “Toen Harry Sally ontmoette…”, breng een relatie in kaart die niet geheel romantisch is, maar die uiteindelijk voorbestemd is om na verloop van tijd voorbij te gaan.
Toekomstige Spinal Tap-zanger Michael McKean treedt daar op als protestzanger, terwijl hij in de CBS TV-film uit 1982 speelt ‘Miljoenendollarveld’ opnieuw geschreven met Mishkin, met Reiner naast de toekomstige Spinal Tap-leadgitarist Christopher Guest en bassist Harry Shearer; het is een verhaal over honkbal, gezinnen en therapie. Co-ster Bruno Kirby had het jaar ervoor meegeschreven aan en speelde in Reiners regiedebuut: “Tommy Rispoli: een man en zijn muziek”, een korte film die werd uitgezonden op de inmiddels ter ziele gegane abonnementsdienst On TV als onderdeel van de bloemlezing “Likely Stories”. Kirby’s personage, een limousinechauffeur die van Frank Sinatra houdt (die Reiner bestuurt als zichzelf), vond een plek in ‘This Is Spinal Tap’, hoewel hij hier het middelpunt is van een romantiek in Reineresque-stijl.
Na ‘Spinal Tap’, terwijl zijn carrière als regisseur steeds sterker werd, bleef Reiner de hoofdrol spelen in films van anderen (‘Sleepless in Seattle’, ‘Primary Colors’, ‘Bullets Over Broadway’ en ‘The Wolf of Wall Street’, om er maar een paar te noemen) en enkele van zijn eigen films, in de aanloop naar de film van dit jaar. “Spinal Tap II: het einde gaat door.” Op televisie speelde hij vooral zichzelf, dat wil zeggen versies van zichzelf, in shows als ‘It’s Garry Shandling’s Show’, ‘Curb Your Enthusiasm’ en vooral ‘Hannah Montana’, met een paar opmerkelijke uitzonderingen.
Rob Reiner en Jamie Lee Curtis spelen de gescheiden ouders van Jess (Zooey Deschanel) in Fox’s ‘New Girl’.
(Ray Micshaw/Vos)
De meest opvallende hiervan is naar mijn mening ‘New Girl’, waarin Reiner in tien afleveringen verscheen, verspreid over vijf van de zeven seizoenen van de serie, als Bob Day, de vader van Jess van Zooey Deschanel. Jamie Lee Curtis, in de echte wereld met Guest getrouwd, speelde zijn ex-vrouw Joan, met Kaitlin Olson als zijn nieuwe, veel jongere partner, Ashley, die met Jess op de middelbare school had gezeten. Hij is hier absoluut verrukkelijk, of hij nu overbezorgd is tegenover Deschanel of haar bedieningen verdraagt, rond Curtis danst of schermt met Nick van Jake Johnson. De ritmes van de improvisatie kenmerken zijn optreden, of hij zich nu aan het script houdt of niet. Meer recentelijk komt het terug in vierde seizoen van “The Bear”, waarin ook Curtis te zien was, mentor van sandwichgenie Ebraheim (Edwin Lee Gibson); hun scènes lijken veel op hoe een ontmoeting met Reiner eruit zou kunnen zien.
Toevallig heb ik Reiner de afgelopen weken in mijn oren gehad, terwijl ik luisterde naar de audioboekversie van “Een dunne lijn: tussen dom en slim,” die hij vertelt met de bijdrage van McKean, Shearer en Guest. Een verhaal over vriendschap, creativiteit en belachelijkheid, alles rondom iets wonderbaarlijks dat door de jaren heen is gegroeid. Reiners vrolijke lezing werpt deze tragedie in een nog sterkere opluchting. Ik heb een dvd onderweg, maar ik weet niet wanneer ik hem kan bekijken. Ik weet gewoon dat ik dat zal doen.
