Als misschien wel de meest invloedrijke verhalenverteller in de Engelse taal is William Shakespeare vrijwel afwezig in de film. Natuurlijk zijn er eindeloze aanpassingen en riffs op zijn werk – alles van Kenneth Branaghs ‘Hamlet’ tot op tieners gerichte moderniseringen (‘O’, ‘10 Things I Hate About You’) – maar als centraal personage is de Bard fundamenteel leeg.
Nou ja, dat was het ook. Het langverwachte ‘Hamnet’, dat op 26 november verschijnt, geeft een levendig naturalistisch beeld van het innerlijke leven van de schrijver. Geregisseerd door Chloé Zhao (“Nomadland”) en gebaseerd op de roman “Hamnet” uit 2020 van Maggie O’Farrell, die samen met Zhao het scenario schreef, wordt de film door prijsvoorspellers al beschouwd als een van de beste Oscarkandidaten.
‘Hamnet’ volgt het leven van Shakespeare (Paul Mescal) vanaf de verkering met zijn vrouw Agnes (Jessie Buckley) tot de opvoeding van hun drie kinderen. Wanneer zijn zoon, Hamnet, op elfjarige leeftijd overlijdt, ontstaat er een bepaald onsterfelijk werk dat sterk op zijn naam lijkt. Het belangrijkste punt dat Zhao en O’Farrell maken is dat de pijn van het verlies van een kind door de eeuwen heen weerklinkt in wat algemeen wordt beschouwd als het grootste werk van Shakespeare.
De reden waarom zo weinig films Shakespeare tot hoofdpersoon durven te maken, is simpel: de gegevens over zijn privéleven zijn op zijn best schaars. Maar we weten dat de basisfeiten die in “Hamnet” zijn uiteengezet waar zijn. O’Farrell vult de vele ontbrekende stukjes in: de liefde, het verdriet, de drang om tragedie uit het echte leven om te zetten in kunst. Het was niet gemakkelijk.
“Ik was zo nerveus dat ik het een hele tijd heb uitgesteld”, zegt O’Farrell over het schrijven van het boek. “Er was veel duizeligheid. Ik ben Shakespeare aan het aanpakken… Hij is een nogal donkere en mysterieuze figuur. En iedereen heeft zijn eigen Shakespeare in zijn hoofd.”
Vóór ‘Hamnet’ waren er slechts drie grote films geweest waarin William Shakespeare zelf centraal stond. Hier behandelen we hun kenmerkende interpretaties van de enigmatische toneelschrijver en hoe het de films zelf verging.
‘Shakespeare in Love’ (13 nominaties, 7 overwinningen)
“Shakespeare in Love” is niets meer dan een product uit het Y2K-tijdperk. Geregisseerd door John Madden en geschreven door Marc Norman en toneelschrijver Tom Stoppard, probeert de film uit 1998 de vuile sfeer van het Londen van het eind van de zestiende eeuw na te bootsen, zij het op een manier die ver verwijderd is van de visuele ruwheid van ‘Hamnet’. Maar het is in wezen een luchtige romantische komedie, verkleed als een historisch stuk.
“Ik vond (Joseph Fiennes, als Shakespeare) fantastisch”, zegt O’Farrell. “Het is zo levendig en intens.” Gwyneth Paltrow – die dit seizoen toevallig te zien is in een andere Oscar-genomineerde, “Marty Supreme” – is ook onmiskenbaar charmant, als Shakespeares onbereikbare verliefdheid, Viola.
Het heeft zeker zijn vruchten afgeworpen voor de Oscar-kiezers: hoewel bijna iedereen voorspelde dat Steven Spielbergs epos ‘Saving Private Ryan’ uit de Tweede Wereldoorlog de beste film zou worden tijdens de Oscars van 1999, zorgde ‘Shakespeare in Love’ voor de ontgoocheling. Het won ook trofeeën voor actrice (Paltrow), actrice in een bijrol (Judi Dench), origineel scenario (Norman en Stoppard), art direction, kostuumontwerp (drievoudig winnaar Sandy Powell) en partituur. De impact werd ongetwijfeld geholpen door een typisch agressieve prijscampagne van Miramax en de inmiddels in ongenade gevallen producer Harvey Weinstein, die Vanity Fair een ‘pestcampagne’ noemde.
Terwijl de kritische ontvangst gemengd was en blijft, heeft Shakespeares liefdesgekke visie het publiek voor zich weten te winnen. Geproduceerd met een gerapporteerd budget van $ 25 miljoen, bracht het wereldwijd $ 289 miljoen op, meer dan genoeg voor de filmmakers om een zoet sonnet te zingen.
‘Anoniem’ (1 nominatie, 0 overwinningen)
Ondanks het grote succes achter de camera van regisseur Roland Emmerich (“Independence Day”), had “Anonymous” uit 2011 moeite om aan populariteit te winnen. Zijn hypothetische verslag suggereert dat een edelman, Edward de Vere, de 17e graaf van Oxford, daadwerkelijk de werken schreef die aan Shakespeare worden toegeschreven. Gemaakt met een gerapporteerd budget van $ 30 miljoen, bracht het wereldwijd een schamele $ 15 miljoen op aan de kassa. Misschien was het publiek teleurgesteld door de vraag: “Was Shakespeare een fraudeur?” berichtenuitwisseling.
Hoewel hij ‘Anonymous’ niet heeft gezien, heeft O’Farrell geen tijd voor de controversiële theorie dat Shakespeare niet de auteur is van de werken waarvoor we hem kennen. “Ik denk dat dit geloof volledig geworteld is in snobisme en classisme. Het lijkt mij dat de basis van dit geloof is dat Shakespeare niet voldoende opgeleid was, omdat hij geen universitaire opleiding had genoten”, zegt hij. Het door ‘Anonymous’ beschreven oplichtersverhaal is naar zijn mening een ‘vreselijke manifestatie van het Engelse klassensysteem’.
De ambitieuze productie van de film was echter genoeg voor “Anonymous” om in 2012 een Oscar-nominatie te verdienen voor kostuumontwerp. (Hij verloor.)
‘Alles is waar’ (0 nominaties, 0 overwinningen)
Hoewel het ‘Shakespeare in pensioen’ zou kunnen heten,‘All Is True’ duikt inderdaad diep in de (hypothetische) binnenlandse drama’s van de bard in zijn laatste dagen na zijn terugkeer uit Londen naar Stratford-upon-Avon. Inclusief, ja, de herinnering aan de dood van Hamnet en enkele sappige plotwendingen. De film, hoewel klein van formaat en gewaardeerd door critici, werd geregisseerd door niemand minder dan de buitengewone Shakespeare-vertolker Kenneth Branagh. (O’Farrell noemt Branaghs Hamlet uit 1996 zijn favoriete Shakespeare-verfilming ooit.)
Wat de verdiensten van de man achter ‘Hamlet’ ook mochten zijn, ‘All Is True’ werd buiten de Oscars gehouden, misschien vanwege een gebrek aan aandacht. Maar Hamnet en ‘Hamnet’ hebben nu een grote kans op het gouden beeldje.
