Jocks, prom queens, slackers, nerds en rebellen; Hollywood uit de jaren 80 leek vaak op een grote tienerfilm, waarbij zelfs de slasher-horrorboom grotendeels gericht was op jonge, geile hoofdrolspelers die het slachtoffer werden van het mes van de moordenaar. Maar over het algemeen was tienerangst toen een behoorlijk gezellige plek, zoals we hebben gezien in films als “Fast Times at Ridgemont High”, John Hughes-films en de nostalgie van “Stand By Me”. Dat veranderde tegen het einde van het decennium, toen regisseur Michael Lehmann op moorddadige wijze clichés doorsneed met ‘Heathers’, maar zijn oorspronkelijke einde was te duister voor Hollywood-studio’s.
‘Heathers’ speelt zich af op een fictieve middelbare school uit de middenklasse in de buitenwijk Sherwood, Ohio, waar een machtige kliek meisjes totale dominantie geniet over hun medestudenten. Aan het hoofd van de groep staat de ondeugende Heather Chandler (Kim Walker), ondersteund door haar gelijknamige luitenants Heather Duke (Shannen Doherty) en Heather McNamara (Lisanne Falk). Hun nieuwste lid is Veronica Sawyer (Winona Ryder), die off-script gaat als ze begint te daten met de enigmatische buitenstaander JD (Christian Slater). Nadat Chandler door een fatale grap vergiftigd op de grond ligt, wordt de school geteisterd door tienerzelfmoordkoorts terwijl het dodelijke stel hun volgende slachtoffers kiest.
Scenarioschrijver Daniel Waters had ‘Heathers’ oorspronkelijk voor ogen als een drie uur durend epos geregisseerd door Stanley Kubrick, maar werd gedwongen zijn ambities te temperen en werkte uiteindelijk samen met de nieuwe regisseur Lehmann. De keuze van de jongere regisseur werkte voortreffelijk, en het resultaat was een meedogenloze satire op tienerrages, de consumentencultuur, de generatiekloof en parasitaire berichtgeving in de media over tragische gebeurtenissen. En de situatie zou nog verontrustender zijn geweest als Waters en Lehmann de overhand hadden gehad.
Het oorspronkelijke einde van Heathers ging helemaal door
In “Heathers” merkt Veronica dat ze JD’s medeplichtige wordt terwijl ze hun sporen uitwissen, waarbij ze haar vermogen gebruikt om de teksten van mensen te kopiëren om zelfmoordbriefjes te vervalsen. Na nog een paar soortgelijke vermomde moorden en nadat de middelbare school veel media-aandacht heeft gekregen, komt Veronica tot bezinning en realiseert ze zich dat JD echt een vreselijk persoon is. Zijn uiteindelijke doel is het opblazen van de hele school als zijn grote statement over de samenleving (of wat hij zich voorstelt als de “Woodstock van de jaren tachtig”).
In de originele versie van het scenario van Daniel Waters is dit precies wat JD doet, en de film zou zijn geëindigd met alle studenten die het bal in de hemel bijwoonden. Zoals Michael Lehmann het publiek vertelde tijdens een vertoning van “Heathers” in Littleton, Colorado in 2016 (via Denver Center uitvoerende kunsten):
“Dat was het officiële, daadwerkelijke einde van de film die we wilden maken – en we waren vastbesloten om deze te maken. Een van de redenen waarom deze film werd gemaakt, was omdat er een jonge directeur bij New World Pictures was genaamd Steve White (…). Hij was een heel goede kerel. Hij las het script en begreep het volledig. Hij zei: ‘Ik heb een mandaat. Ik kan hier films maken met een bepaald budget. Ik heb de goedkeuring van niemand nodig. Ik ga deze film maken.'”
Het enige waar White het niet mee eens was, was het einde. Bezorgd dat de protagonisten die de school opblazen een copycat-ramp zouden kunnen veroorzaken, drong hij aan op verandering. Lehmann en Waters weigerden en brachten hun script ergens anders naartoe, maar ontdekten al snel dat geen enkele Hollywood-studio bereid was de droomconclusie van de film te realiseren. Dus uiteindelijk merkten ze dat ze naar New World Pictures “kruipten” en een compromis moesten sluiten over het einde.
Het gecompromitteerde einde van Heathers haalt de spanning weg
Bij gebrek aan het originele explosieve einde van Daniel Waters’ ‘Heathers’ is er een subtiele maar significante verschuiving in toon in de conclusie die we nu hebben. Wanneer duidelijk wordt dat JD zijn meesterplan serieus wil uitvoeren, probeert Veronica hem tegen te houden voordat het te laat is. Dat is het moment waarop de film veel van zijn satirische inslag verliest en verandert in een klassieke psychologische thriller, waarbij de eenzame moordenaar zelfgemaakte bommen plant onder de gymzaal van de school. Eenmaal gecounterd, blaast het buitenbeentje zichzelf eerst op we krijgen iets dat een gelukkig einde nadert: Veronica roept zichzelf uit tot de nieuwe sheriff van de stad en nodigt Martha (Carrie Lynn), een voormalig slachtoffer van de Heathers, uit om de avond met haar door te brengen.
Deze herziene conclusie verzacht enigszins de film, die tot dan toe energetisch scherp en bijna confronterend is. Toch bleek ‘Heathers’ een beetje te duister voor het publiek, en… de film mislukte aan de kassa. Achteraf gezien was dat waarschijnlijk het beste. Destijds werd de film als behoorlijk gespannen en subversief beschouwd, en vanuit een modern perspectief lijkt hij nog dichterbij.
De moordmethoden van JD kunnen variëren, maar het is moeilijk om niet aan Columbine en de epidemie van schietpartijen op scholen die daarop volgde te denken als je hem zijn asociale filosofie in zijn trenchcoat ziet uiten. De zelfmoordhoek lijkt ook behoorlijk gevoelig; Hoewel Michael Lehmann betoogde dat zelfmoord onder tieners niet de focus van de satire was, is dat iets moeilijker te slikken nu we over het algemeen gevoeliger zijn voor mensen die lijden aan geestelijke gezondheidsproblemen die ertoe kunnen leiden dat ze zelfmoord plegen. Het opblazen van de school was misschien een stap te ver geweest.
