Dit bericht bevat spoilers voor het eerste seizoen van “Pluribus”.
Kan het menselijk ras een bewustzijn delen? Hoewel het vanuit een metaforisch perspectief zeker mogelijk is, is de wetenschappelijke legitimiteit van een dergelijk concept moeilijk te onderscheiden. Neem de sciencefictionauteur Peter Watts’ kijk op het bijenkorfbewustzijn als voorbeeld, waar hij het postuleert Zou kunnen het zal in de toekomst mogelijk zijn om collectieve netwerken te creëren op basis van menselijke prikkels of de dromen van iemand anders te lezen. Er bestaat al tastbaar onderzoek naar het bijenkorfbewustzijn: hoewel het gemakkelijker is om dergelijk gedrag bij dieren of insecten te bestuderen, is het menselijk bewustzijn een heel ander verhaal. Wat tenslotte EN bewustzijn, en welke invloed hebben zelfbewustzijn en identiteit op de bijenkorfmentaliteit? De antwoorden zijn ingewikkeld, en Vince Gilligans nieuwste sciencefictionwerk, ‘Pluribus’, is niet bang om zich in deze implicaties te verdiepen, zij het op een quasi-realistisch niveau.
Het uitgangspunt van de show lijkt in eerste instantie bedrieglijk eenvoudig. Wetenschappers ontdekken een RNA-sequentie die de insluiting snel doorbreekt en de mensheid binnen enkele dagen samenbindt met een soort ‘psychische lijm’. Met andere woorden: een buitenaardse invasie doodt bijna een miljard mensen op aarde en laat een bijenkorfgeest achter met een ingewikkelde kijk op moraliteit. Sommigen, zoals de gemakkelijk prikkelbare Carol (Rhea Seehorn), zijn immuun en creëren een onwaarschijnlijke status quo tussen een gebrekkig, assertief individu en een bijenkorfgeest die tegelijkertijd angstaanjagend effectief en verdacht welwillend lijkt.
Zosia (Karolina Wydra), die optreedt als Carol’s chaperonne, verwoordt de wil van het collectief, dat (schijnbaar) nooit negatieve emoties ervaart. Wydra sprak Veelhoek om wat licht te werpen op deze bijenkorfmentaliteit:
“Vince zou zeggen dat het gewoon heel tevreden, gelukkige, vredige, serene, onverstoorbare mensen zijn, en dat ze gewoon de pure goedheid van de wereld zijn (…) Ze bevinden zich voortdurend in een staat van sereniteit. Wat er ook naar hen wordt gegooid, ze reageren niet negatief.”
Vince Gilligan baseerde de gesynchroniseerde bewegingen van de korf op een fenomeen uit de echte wereld
De implicaties van de bijenkorf hebben nooit een negatieve reactie gehad Niets ze zijn verschrikkelijk. De show onderzoekt dit in aflevering 2, waar een woedende man Carol schreeuwt en vermoordt per ongeluk 11 miljoen leden van de Hiveen hij doet het ook seconde tijd ondanks het berouw. De reactie van The Hive hierop is verstoken van sterke gevoelens: ze beweren dat Carol, hoewel de sterfgevallen ongelukkig zijn, niet van plan was iemand te vermoorden, dus er is weinig reden om boos of verontwaardigd te zijn. Dit kan nauwelijks als een serene mentaliteit worden beschouwd: dit soort volgzame welwillendheid laat de korf wijd openstaan voor uitbuitende manipulatie (en zeer reële schade).
Dit betekent echter niet dat de korf weerloos is. We zien ze op een perfect georganiseerde manier mobiliseren, waarbij ze miljoenen mensen infecteren zonder opgemerkt te worden. Dit compliceert hun morele kompas, omdat ze in staat zijn tot bedrieglijke infiltratie en meedogenloze massamoord onder het mom van het bevredigen van een biologische dwang. Gilligan baseerde de fysieke bewegingen van de korf op een onderwaterervaring, waarbij hij een school vissen observeerde die tegelijk bewoog:
“Ik deed vroeger een beetje aan duiken, en ik had het geluk om naar het Caribisch gebied te gaan of zoiets. Het fascineerde me: deze prachtige vissen, ze staan allemaal op een rij, en dan draait de loden vis plotseling een hoek om, zoals die lichtcycli in ‘Tron.’ De vissen zouden allemaal bij elkaar zijn en dan vertrekken kchhen dan gaan ze weg kchh. Je ziet het niet eens gebeuren. Het is sneller dan het menselijk oog.”
Gilligan bedankte ook stuntman Nito Larioza voor het toezicht op de choreografie van de bijenkorf, waarbij hij grapte dat mensen nooit zo elegant zullen kunnen bewegen als een school tropische vissen. Touché.
De wetenschap van Pluribus is gebaseerd op niet-menselijke bijenkorfgeesten en zich ontwikkelende onderzoeksconcepten
Kan een buitenaardse RNA-sequentie onze geest infecteren en ons van de ene op de andere dag in één enkele entiteit samenvoegen? Misschien niet, maar het principe achter dit sciencefictionconcept is gebaseerd op echte voorbeelden van collectief bewustzijn, vooral bij insecten en dieren. Hoewel kuddementaliteit altijd heeft bestaan onder trekvogels, bijen en zwermen insecten, werd de term ‘bijenkorfgeest’ in de jaren vijftig gepopulariseerd door sciencefictionauteur James H. Schmitz. Bovendien hebben hive-minds doorgaans geen positieve connotatie als sciencefictionconcept, omdat ze worden gebruikt als metaforen voor de traagheid van het groepsdenken en de erosie van de individualiteit. Maar als wetenschappelijk concept worden de basisprincipes van het bijenkorfbewustzijn al gebruikt in zwermintelligentie (een robotica-stroom), waarbij kleine robots worden getraind om taken in coördinatie uit te voeren.
Maar hoe zit het met het uitbreiden ervan naar het ongrijpbare menselijke bewustzijn? We ondernemen momenteel stappen om prototypische chips in onze hersenen te plaatsen om ze te synchroniseren met technologische commando’s, of zelfs om kunstmatig gecodeerde herinneringen te creëren om te zien of ze compatibel zijn met rattenhersenen. Hoewel de verre toekomst ons misschien de mogelijkheid biedt om een bijenkorfbewustzijn te simuleren, is het toch een verstandig idee om onze geesten samen te voegen? Een belangrijk kenmerk van een bijenkorf is de versmelting van identiteiten, waardoor persoonlijke hoop en dromen volledig worden uitgewist ten gunste van een gedeeld doel. Wie bepaalt deze idealen en wat gebeurt er als iemand wil overlopen?
“Pluribus” heeft zijn troef nog niet onthuld, maar het lijkt een waarschuwend verhaal over zinloze assimilatie. Conflict is een ongewenste eigenschap, maar ongetwijfeld belangrijk voor een functionele samenleving die diversiteit waardeert. Andersdenkenden en autonomie zijn cruciaal om machtsongelijkheid te voorkomen en kwetsbare groepen te beschermen, en het onvermogen van de bijenkorf om dit in ‘Pluribus’ te begrijpen zou binnenkort zijn ondergang kunnen betekenen.
