Recensie ‘Resurrection’: Chinese regisseur Bi Gan verrast met een elegie voor cinema

Een van de nadelen van onze filmminnende filmmakers – de Quentin Tarantinos die vrolijk het roemruchte verleden van de cinema plunderen – is dat hun kijk op de wereld kortzichtig kan zijn, verder dan wat er op het scherm staat. Ondanks al hun technisch inzicht blijft het gezoem van het leven afwezig in hun werk, dat slechts de schijn van gedrag nabootst dat ze in andere films hebben waargenomen. Deze regisseurs kunnen de architectuur van de cinema synthetiseren, maar niet de onderliggende menselijkheid die films transformeert in iets dat resoneert.

Het meest indrukwekkende aan de uitstekende derde feature van Bi Gan is dat het beide kanten op weet te komen. De Chinese regisseur achter 2015 “Doden in pauze” en 2018 “De lange reis naar de nacht” hij maakt films die verliefd zijn op het maken van films. Ze bevatten lange opnames en sensuele riffs over duidelijk gedefinieerde genres.

Toch verloor hij de fragiele karakters die centraal stonden in zijn shows nooit uit het oog. Met ‘Resurrection’ biedt Bi iets buitengewoon rijks, waarbij hij zijn nieuwste film stoutmoedig opvat als een eerbetoon aan de geschiedenis van de cinema. Zijn focus blijft echter op de mens gericht, of die nu zijn verhalen vertelt of ernaar kijkt in de theaterzaal.

‘Resurrection’, dat in première ging in Cannes, waar het een speciale prijs won, verbeeldt een fantastische alternatieve realiteit waarin de samenleving ervoor heeft gekozen om te stoppen met dromen en voor altijd te leven. Een niet nader genoemde ‘waanvoorstelling’ (Jackson Yee) weigert echter een dergelijke overeenkomst en geeft de voorkeur aan de chaos en pijn van een mensenleven. Hij ontsnapt naar een mystiek rijk dat wordt vertoond in een reeks korte films over de 20e eeuw, waarbij hij op elk paneel in een andere gedaante wordt afgebeeld. In één daarvan speelt hij Qiu, beschuldigd van moord als onderdeel van een noir-thriller. In een andere is hij Apollo, een kleine delinquent die oudejaarsavond viert in 1999, aangetrokken door een verleidster, Tai Zhaomei (Li Gengxi), ook een vampier.

Deze excursies bestrijken genres en tijdsperioden en vormen een kans voor Bi en zijn creatieve team om plezier te hebben in verschillende filmische zandbakken. Wanneer we Yee’s vormveranderende karakter ontmoeten, lijkt hij in eerste instantie op een afschuwelijk beest dat doet denken aan het personage van F.W. Murnau in de film ‘Nosferatu’ uit 1922. Het segment proeft vakkundig het grillige decorontwerp en de theatrale belichting uit de hoogtijdagen van het Duitse expressionisme.

Maar Bi gaat voor meer dan een uitgebreide vermomming, waarbij hij elke aflevering opvat als een verkenning van hoe films de stortvloed aan emoties van het leven versterken en becommentariëren. Later wordt Yee’s monster herboren als een stoïcijnse oplichter die een jong meisje (Guo Mucheng) rekruteert als zijn partner in crime. Dit melancholische hoofdstuk doet denken aan klassiekers als “Papieren Maan”, maar Bi komt tot een opmerkelijk hartverscheurende oplossing, waarbij hij de illusie van films verbindt met de waanvoorstellingen waaraan we ons in de echte wereld vastklampen.

Zoals hij in zijn eerdere films heeft gedaan, creëert Bi een climax voor ‘Resurrection’ die culmineert in een meesterlijk georkestreerde lange reeks van iets minder dan 30 minuten, waarin we Apollo en Tai Zhaomei volgen op een elektrisch avontuur door een oudejaarsavond met gangsters, karaokebars en willekeurige bloedzuigers. Het segment is veruit het meest flitsende van de film, waarbij Bi’s camera door de straten kronkelt en inzoomt op verschillende gebouwen. Maar durf staat altijd in dienst van het vastleggen van de onstuimige stroom van nieuwe liefde, de personages zijn net zo duizelingwekkend als de film. Maar zelfs hier duikt ‘Resurrection’ in iets ondraaglijk ontroerends, waardoor het einde van de eeuw verandert in een apocalyptische gebeurtenis, waarbij de toekomst gevaarlijk onzeker is voor deze onstuimige geliefden.

De 20e eeuw, zoals beschreven in ‘Resurrection’, was een cruciale periode voor China, waarin een einde kwam aan de Qing-dynastie en de opkomst van een communistische supermacht werd ingeluid. Het was ook een eeuw die de opkomst van cinema markeerde als de dominante populaire kunstvorm over de hele wereld. Bi is veel meer betrokken bij deze laatste revolutie en als gevolg daarvan kan ‘Resurrection’ worden gezien als een elegie voor een medium waarvan de culturele relevantie enigszins is afgenomen. Het is dan ook geen verrassing dat de genre-hoppende behendigheid van de film doorspekt is met een vleugje melancholie.

Het is een cliché om te zeggen dat films een vorm van dromen zijn, maar de mensen die ervan houden begrijpen dit als een fundamentele waarheid. Het wonder van het leven is de confrontatie met de sterfelijkheid, wetende dat alles, ook een film, vervaagt. Bi kiest de kant van de monsters, en ‘Resurrection’ eindigt met een persoonlijke en artistieke afrekening die net zo provocerend en emotioneel is als alles wat de cinema de afgelopen jaren heeft voortgebracht.

Het blijkt dat de wereld feitelijk niet stopte met draaien toen we de 21e eeuw binnengingen. Maar Bi’s reis door het verleden van de cinema betoogt dat de grootsheid van een film niet voortkomt uit spektakel, maar eerder uit het geloof dat we onszelf in het verhaal ervan kunnen zien. De “opstanding” is het werk van een levende ziel die het geloof heeft behouden. Hij nodigt ons uit om samen te dromen.