The AIDS Plays Project van Alastair Curtis, nu in het derde seizoen, is een liefdevolle daad van instandhouding die tevens een radicale daad is. van herontdekking
Wanneer Alastair Curtis opgericht Het AIDS Plays-project in 2023, wilde toneelschrijvers wier leven wordt afgebroken door HIV/AIDS-gerelateerde ziekten in de schijnwerpers zetten. Velen waren in hun tijd eminent, zegt Curtis, maar omdat ze op jonge leeftijd stierven, ‘werd hun werk gemarginaliseerd en kon het onopgemerkt blijven.’ Het project, dat nu in het derde seizoen zit, is een liefdevolle daad van behoud die tegelijkertijd dient als een radicale herontdekking. Door queer-werken te ensceneren die op oneerlijke wijze in de vergetelheid zijn geraakt – en in sommige gevallen zelfs nog nooit eerder zijn uitgevoerd – creëert Curtis een voortdurende dialoog tussen de hedendaagse LGBTQ+-gemeenschap en een eerdere generatie die werd gedecimeerd door HIV/AIDS.
“Sommige toneelstukken die we opvoerden, liepen een reëel gevaar helemaal te verdwijnen”, zegt Curtis, een in Londen gevestigde schrijver en regisseur. “De mensen die ze hebben gezien toen ze werden geschreven, worden nu ouder, net als de vrienden en familie van de toneelschrijvers. Het leek dus heel belangrijk om er iets aan te doen. Dit is een echte poging van de basis om deze geweldige toneelstukken opnieuw op te voeren en de mensen te vieren die ze hebben geschreven.” In sommige gevallen gaat het om het samenstellen van een script waarvan geen definitieve versie in het archief aanwezig is. “Het is heel spannend om een werk dat op de een of andere manier in de vergetelheid is geraakt weer tot leven te brengen.”
Het derde seizoen van het project wordt deze week afgesloten met een ingestudeerde lezing van The Rights, het provocerende toneelstuk uit 1980 van George Whitmore over de zuivering. Gelegen in de vreemde idylle van Vuur eilandvolgt een voormalig koppel dat het oneens is over hun half vergeten Broadway-musical, die ze vele jaren eerder over hun romance hadden geschreven. Paul heeft zijn ex, Larry, nodig om de rechten te ondertekenen, zodat er een blitse tv-serie van kan worden gemaakt, maar er is één serieus knelpunt: de netwerk wil dat de personages hetero zijn. “Het is een prachtig vooruitziend werk over de queercultuur en hoe deze soms kan worden gecommodificeerd en zelfs gecensureerd voor het reguliere publiek”, zegt Curtis.
Omdat het project een beperkt budget heeft, wordt elk stuk uitgevoerd als een workshop, waarbij de acteurs tegelijk met het publiek de tekst ontdekken, of als een iets verfijndere ingestudeerde lezing. De enscenering is in ieder geval minimaal en de fysieke scripts zijn volledig zichtbaar. “We zouden al ons geld kunnen steken in een volledige productie, maar dat zou betekenen dat we maar één show per seizoen opvoeren”, zegt Curtis. “En ik denk dat de kracht van het project schuilt in de manier waarop we erin slagen zoveel mogelijk optredens te organiseren. Het gaat erom de veelheid en diversiteit aan schrijvers te laten zien die zijn gestorven aan HIV/AIDS.”
Curtis is van mening dat de uitgeklede enscenering extra voordelen heeft opgeleverd. “We hebben gemerkt dat het publiek zich veel meer verbonden voelt met de show, omdat we de show allemaal samen uitpakken”, zegt hij. “En er is iets heel vreugdevols aan het zien hoe acteurs ons na heel weinig repetitietijd hun rauwe vaardigheden laten zien.” Curtis streeft ernaar om “zoveel mogelijk” met LHBTQ+-artiesten te werken en zegt dat hij “vooral geïnteresseerd is in hoe je dingen kunt ondermijnen door te casten.” Toen het project Camille van Richard Ludlam opvoerde, een ruig spektakel dat zich afspeelt in het 19e-eeuwse Parijs, voerde hij de opwindende capriolen op door dragartiest Sue Gives a Fuck te casten als de glamoureuze courtisane Marguerite.
Elk seizoen van The AIDS Plays Project is samengesteld met variatie in het achterhoofd. De derde begon in september met de wereldpremière van Spook, de surrealistische bovennatuurlijke komedie van Alan Bowne over twee neven die worden uitgelokt door een biseksuele geest. “Het script werd gevonden in de papieren van Bowne toen hij stierf, maar we zijn het eerste bedrijf dat het ooit op scène heeft gezet”, zegt Curtis trots. Dit seizoen omvatte ook de langverwachte Britse première van Cuba and His Teddy Bear, Reinaldo Povods verwoestende toneelstuk uit 1986 over een New Yorkse drugsdealer en zijn vreemde tienerzoon, die verliefd wordt op een van de cliënten van zijn vader. Robert de Niro speelde in de originele Broadway-productie, maar deze is zelden opgevoerd sinds Povod in 1994 stierf aan tuberculose en complicaties als gevolg van aids.
Een gezond gevoel van vreemde gebrokenheid drijft ook elk seizoen. “Het is echt van cruciaal belang om toneelstukken te vinden die de verhalen rond de queercultuur ontwrichten, vooral de verhalen die geworteld zijn in de tragedie van HIV/AIDS en vroegtijdige dood”, zegt Curtis. “We proberen ook afstand te nemen van de meer typische homo-coming-of-age-verhalen, deels omdat veel van de schrijvers waarin we geïnteresseerd zijn, nooit dergelijke werken hebben geschreven. Maar eigenlijk willen we werk laten zien dat net zo divers is als het aanbod aan queer-ervaringen.”
Het AIDS Plays Project keert volgend jaar terug voor een vierde seizoen, maar Curtis werkt ook aan een boek waarin al zeven toneelstukken zijn opgevoerd. Waar mogelijk wordt de tekst voorafgegaan door vrienden en familie van de toneelschrijver. “We creëren deze bundel zodat studenten en theatermakers over de hele wereld deze werken opnieuw kunnen opvoeren. Dit is echt de enige manier om de canon te leren kennen”, zegt Curtis. “Het is een echt ‘pinch me’-moment, wetende dat we een deel van ons queer-culturele erfgoed helpen behouden dat verloren had kunnen gaan.”
De rechten van George Whitmore wordt uitgevoerd door The AIDS Plays Project in London Performance Studios van 4 tot 6 december 2025.
