De Franse cultregisseur, winnares van de Gouden Palm voor Titane, vertelt over haar nieuwe film Alpha, een reactie op de angstcultuur die is voortgekomen uit AIDS-epidemie
Er zijn maar weinig films die de Gouden Palm kunnen ontvangen en toch aanspraak kunnen maken op de status van cultklassieker Giulia DucournauHet is titanium hij heeft het afgehandeld. Nadat ze in 2021 de filmwereld in vuur en vlam had gezet met die gespierde en vreemde film, had de Franse regisseur carte blanche om na te denken over wat de volgende film van Julia Ducournau zou zijn, maar ze beschouwde het niet als een film. ‘Nou, ik denk niet aan mezelf in de derde persoon,’ zegt ze droogjes. We zitten de dag na de première van Alpha op het BFI London Film Festival in een vergaderruimte, naast filmster Tahar Rahim. “Dat zou heel vreemd zijn. Ik heb mezelf die vraag eerlijk gezegd nooit gesteld.”
Maar in het vervolg van Ducournau, Titane, gingen de zaken snel – te snel, zoals ze zal toegeven. “Ik heb de neiging om me naar het volgende project te haasten nadat ik een film heb afgerond, omdat ik niet depressief wil worden en door de kieren wil vallen.” Ze liet zich niet langer stilstaan bij haar Palme d’Or-overwinning (“Ik verberg hem in huis, zodat ik hem niet zie”) en begon aan een nieuw scenario te werken, maar na een jaar zette Ducournau de rem erop. “Het deed me beseffen dat wat ik deed slechts een bufferzone was na Titane. Ik moest er in principe voor zorgen dat ik nog steeds kon schrijven. Ik besefte dat ik mezelf herhaalde en recepten op een uiterst steriele manier reproduceerde.”
Hij ging weer terug naar de tekentafel en het resultaat werd Alfa: Een prachtig, log quasi-spookverhaal dat vreemder en griezeliger aanvoelt dan Titane. Het draait om Alpha (Mélissa Boros), een tiener die aan de Franse kust woont, die naar huis terugkeert bij haar dokter-moeder (Golshifteh Farahani) met een vers geïnkte tatoeage op haar arm. Er circuleert een ziekte die de huid van geïnfecteerde mensen verandert in melkachtig wit marmer en het lijkt erop dat Alpha de laatste is die deze ziekte oploopt. Zijn sociale uitsluiting is snel en gewelddadig, maar hij vindt hulp bij Amin, zijn oom en een man in de greep van een drugsverslaving, prachtig gespeeld door Tahar Rahim.
Alpha zou niet werken zonder een optreden dat zo rauw en ongemakkelijk is als dat van Rahim. Uit de film en hun chemie samen blijkt duidelijk dat Rahim en Ducournau een gedroomd acteur-regisseurduo zijn, dat in staat is het beste in elkaar naar boven te halen. Rahim had hetzelfde gevoel toen hij de regisseur voor het eerst ontmoette: “Ik had het gevoel dat er iets meer dan een simpele samenwerking kon gebeuren, maar misschien had ik het mis, je weet maar nooit.” Op de eerste dag van de opnames besefte Rahim dat hij gelijk had. “In die eerste scène, in die eerste opname, gebeurde er iets en we begrepen het meteen. Het voelde natuurlijk en echt aan. Het was alsof we niet hoefden te praten, alsof onze zielen op de een of andere manier ruzie maakten. Het was wat ik vertrouwen noem en het is het beste geschenk dat een regisseur je kan geven.”
Rahim gaf op zijn beurt een deel van zichzelf aan de film en verloor 44 kilo door de rol van drugsverslaafde te spelen. Hij werkte een tijdje bij een verslavingszorgcentrum in Parijs en sprak met mensen die aan verslaving leden. “Ze lieten me ze in hun pure intimiteit observeren – terwijl ze hun probleem deden – en ik realiseerde me dat mensen naar ze kijken als geesten aan de kant van de weg. Maar ze zijn ziek, (verslaving) is een ziekte.”
Critici wilden graag een grens trekken tussen de ziekte van Alpha en de aids-epidemie, maar Ducournau houdt vol dat dit geen echte film over aids is. In plaats daarvan is het zijn reactie op de angstcultuur die uit de epidemie is voortgekomen; Eind jaren tachtig en begin jaren negentig, toen Alpha zich vaag afspeelde, zou Ducournau even oud zijn geweest als Alpha. “Ik heb zeker voor het eerst de angsten gevoeld die ik nu voel toen ik een tiener was op het hoogtepunt van de aidscrisis”, zegt ze. “Twintig jaar eerder hadden onze ouders deze seksuele vrijheid en was seks gezond. Dit volgde ons jarenlang en angst kroop in de spleten van de samenleving. Ik zag de opkomst van ongeremde homofobie. Voor jongere generaties lijkt het nu dystopisch, maar het was ongelooflijk reëel, en helaas heb ik die scènes meer dan eens meegemaakt.”
Als Titane verdeeldheid zaaide vanwege zijn pittige inhoud, dan is Alpha het soort fabel dat het publiek verdeelt en de komende jaren zal worden geanalyseerd. De ontvangst in Cannes was niet briljant en in sommige kringen bijna vreugdevol over het feit dat Ducournau niet dezelfde hoogten had bereikt als Titane. Wat vind je van het feit dat het publiek en de critici jou definiëren als tegenstander van Titane? “Ik denk dat dit tegenwoordig voor alle artiesten geldt, omdat steeds meer mensen zich op hun gemak moeten voelen en dingen voorspelbaar moeten zijn, omdat niets tegenwoordig voorspelbaar is”, zegt hij. “Mensen voelen zich op hun gemak bij een lineair verhaal en een lineaire carrière, zoals de critici die zeiden: ‘Ah, natuurlijk kon hij het niet nog een keer doen na Titane!’ alsof ze het hadden voorzien. Het was bevredigend en comfortabel om dat te zeggen en ik begrijp de reflectie omdat ik de wereld begrijp waarin we allemaal leven.
Alpha is nu beschikbaar in de Britse bioscopen.
