In de tien ‘bewegingen’ van de tentoonstelling vindt parfum nieuwe manieren van bestaan. Het ene moment bevind je je in een gang vol met porseleinen rozen, stuk voor stuk gebakken tot perfecte porositeit door ambachtslieden uit de regio Sèvres-fabriek zodat de bloemblaadjes zelf parfum uitstralen. Vervolgens kijk je naar Eden, een virtual reality-bos waar je letterlijk geuren kunt laten groeien. In een andere kamer druppelt een fontein L’Or bleu, een drinkbaar parfum gemaakt in samenwerking met de kunstenaar Jan Tom. Het effect is deels tempel, deels laboratoriumexperiment – ergens tussen Versailles en Silicon Valley.
Kurkdjian is de man die geurende bubbels verkoopt en die de tuinen van Versailles heeft doordrenkt met drijvende bollen fruit en kaarslicht. Hij haalde het parfum uit de fles en de tijd in, de ruimte in, de wereld in.
Toen hij voor het eerst met Calle samenwerkte, realiseerde hij zich dat parfum dezelfde conceptuele lading kon oproepen als een schilderij of installatie – en dat niet alle parfums mooi hoefden te zijn. Denk je dat die grens nu is doorbroken en zo ja, hoe ruikt artistieke vrijheid hem vandaag de dag?
“Artistieke en commerciële geuren kunnen naast elkaar bestaan; in feite ondersteunen ze elkaar. Tot op de dag van vandaag blijf ik tegelijkertijd op zowel commercieel als artistiek gebied werken”, zegt de meesterparfumeur. “Er is door de geschiedenis heen een langdurige relatie geweest tussen de domeinen van kunst en parfum – een relatie die wordt gekenmerkt door gedeelde esthetische principes, vakmanschap, cultureel belang, symbolische rijkdom, zintuiglijke betrokkenheid, innovatie door de tijd heen – allemaal elementen die hen door de eeuwen heen nauw met elkaar verbinden in de menselijke ervaring. Wanneer ik voor mijn gelijknamige huis creëer, volg ik volledig mijn creatieve visie, maar er zijn precieze technische, regelgevende en commerciële overwegingen die het proces sturen. Artistieke projecten of installaties bieden daarentegen een ander soort vrijheid. Ze stellen me in staat grenzen te verleggen, verken meer conceptuele aspecten of abstracte thema’s en daag zelfs de definitie van parfum uit en het feit dat het lekker moet ruiken. Deze creaties kunnen vluchtiger, persoonlijker en soms gedurfder zijn, zonder enig commercieel of financieel doel.
Hij voegt eraan toe: “Er is echter een fundamenteel verschil tussen parfum dat is gemaakt om te worden gedragen en een artistieke geur. De eerste is bedoeld om aangenaam te zijn en te behagen. Het moet aangename en mooie emoties oproepen en verleiding, plezier, glamour en een positieve houding overbrengen. Kunst gaat echter niet alleen hierover. Kunst gaat over het hele spectrum van emoties, positief en negatief. Dit verschil is erg belangrijk voor mij. Schoonheid in de kunst kan worden overgebracht door duistere gedachten of zelfs door lelijkheid of ellende; het tegenovergestelde van wat schoonheid is in commerciële producten. Dit is de reden waarom ik geloof dat olfactorische installaties een totaal nieuw veld kunnen openen in de wereld van geur, echte kunst en nieuwe emoties, waar ik vrijelijk gevoelens kan verkennen die ik niet zou kunnen uiten in de context van een commercieel parfum.
Ook muziek zweeft letterlijk door de tentoonstelling. Met Finse dirigent en cellist Klaus MäkeläKurkdjian vertaalde de Cellosuite nr. 2 van Bach in vijf verschillende akkoorden, die elk een beweging van de muziek weerspiegelen. Ik vraag hem hoe hij deze samenwerkingen aanpakt – met Mäkelä, met de meest sterrenchef ter wereld Anne-Sophie fotomet kinetische beeldhouwer Elia Crespin – en wat het betekent om je reukstem te behouden in veel creatieve gesprekken.
“Ik noem ze liever ‘gesprekken’ dan samenwerkingen. Ze gebeuren gewoon”, begint hij. “Mijn aanpak met artiesten als Klaus Mäkelä, Anne-Sophie Pic of Elias Crespin is fundamenteel gebaseerd op de zoektocht naar resonantie tussen onze verschillende creatieve talen. Wat ons werkelijk verenigt is een gedeelde zoektocht naar emotie, verhaal en transformatie, elk uitgedrukt door onze unieke expressiemiddelen. Klaus Mäkelä beeldhouwt het geluid, chef-kok Anne-Sophie Pic creëert de smaak, Elias Crespin bezielt de ruimte en ik componeer de geur, maar onze gemeenschappelijke basis is het verlangen om te bewegen en betrekken ons. We verrijken elkaars creativiteit. Taal door nieuwe perspectieven en innovatieve ideeën te introduceren. Ze dagen me uit om voorbij de traditionele grenzen van de parfumerie te denken, waardoor ik nieuwe concepten en media kan verkennen. Deze uitwisseling van ideeën bevordert innovatie, wat leidt tot unieke creaties die de kunst van het parfum bevorderen.
