Zelfzorg is tegenwoordig een modewoord. Maar voor Rosa Parks was het een bewuste praktijk en een middel om te overleven in haar laatste jaren. Lang nadat ze weigerde haar stoel in de bus in Montgomery op te geven, beoefende Parks yoga als een manier om haar lichaam en geest te ondersteunen. Dit weinig bekende deel van haar verhaal is een onderdeel van een groter geheel: zwarte activisten gebruiken zelfzorg al tientallen jaren als instrument.
Na het busongeluk veranderde het leven van Parks voor altijd. Ze werd een publiek figuur en ‘de moeder van de burgerrechtenbeweging’, een titel waaraan ze volgens haar autobiografie ‘Rosa Parks: My Story’ nooit gewend is geraakt. Hij werd ook geconfronteerd met verschillende persoonlijke uitdagingen die vaak uit zijn verhaal worden weggelaten. Intimidatie en bedreigingen na het busongeluk dwongen haar en haar man, Raymond Parks, Alabama te verlaten en naar Detroit te gaan. Beiden hadden moeite om stabiel werk te vinden en moesten zelfs een tijdje apart wonen, terwijl Rosa in Virginia werkte als gastvrouw in The Holly Tree Inn, het pension op de campus van Hampton University. In 1977 verloor ze haar man en broer binnen drie maanden na elkaar, terwijl haar moeder ook tegen kanker vocht.
Ondertussen kampte Parks met zijn eigen gezondheidsproblemen. Hij bleef zich echter tot het einde van zijn hogere jaren in het hele land organiseren en spreken. Hiervoor moest hij voor zijn lichaam zorgen.
Dr. Stephanie Y. Evans, een wetenschapper op het gebied van wat zij beschrijft als het historische welzijn van zwarte vrouwen, suggereert dat de relatie van Parks met yoga een sleutelfactor was in de manier waarop ze vooruit kon komen. Evans documenteerde de reflecties van Parks over yoga en welzijn in haar boek ‘Black Women’s Yoga History: Memoirs of Inner Peace’. Uit zijn archiefonderzoek bleek dat Parks ‘interesse in yoga in zijn latere jaren groeide toen hij herstelde van tientallen jaren van fysieke en emotionele spanning.
“Hij leerde gemeenschapsbereik thuis en voerde dit tot laat in zijn leven door. Hij maakte deel uit van de zwarte yoga-revival van de jaren zeventig en gebruikte die trend ten dienste van zijn gemeenschap in Detroit en zijn leiderschap in het hele land”, zei Evans.
Parks’ nichtje en neef merkten ook op dat hij belangrijk voor haar was. In hun memoires, ‘Onze tante Rosa: de familie van Rosa Parks herinnert zich haar leven en lessen’, beschrijven ze hoe yoga, ondanks dat ze vaak de oudste vrouw in de klas was, haar vreugde en vrede bracht.
De wending van Parks naar welzijn gebeurde niet op zichzelf, maar maakt deel uit van een lange geschiedenis van zwarte vrouwen die hun politieke werk baseerden op praktijken van zelfzorg. Figuren als Audre Lorde, Fannie Lou Hamer en Angela Davis hebben allemaal geschreven over de fysieke kosten van hun activisme. Velen wendden zich tot wat mensen tegenwoordig zelfzorg zouden kunnen noemen, lang voordat de term populair werd, door middel van het bijhouden van een dagboek, gebed of, in het geval van Parks, yoga. Voor deze vrouwen was het verzorgen van hun lichaam geen toegeeflijkheid, maar strategie.
“Mevrouw Parks heeft deel uitgemaakt van een grote inspanning om gemeenschappen van beoefenaars van sociale rechtvaardigheid op te bouwen,” zei Evans. “Haar zelfzorgpraktijken waren nauw verbonden met justitieel werk als gemeenschapsgenezingspraktijk. Yoga was persoonlijk voor haar, maar ook een manier om gezondheid in haar gemeenschappen te bevorderen.”
(Met dank aan Tameka Walton)
Tegenwoordig is die lijn zichtbaar in het werk van organisatoren die welzijn als onderdeel van hun bevrijdingsinspanningen beschouwen. In Chicago richtte organisator en yogabeoefenaar Tameka Walton Restored Hope op om zwarte vrouwen te ondersteunen die te maken krijgen met trauma en geweld. Waltons werk weerspiegelt een bredere verschuiving in de richting van de erkenning van genezing als een integraal onderdeel van rechtvaardigheidsbewegingen.
“Ik denk dat we, in het bijzonder voor zwarte vrouwen, automatisch het gevoel krijgen dat we egoïstisch zijn als we even de tijd nemen om egoïstisch te zijn. Maar wat ik me heb gerealiseerd is dat als mijn kopje niet vol is, vooral in het werk dat ik doe, ik niet in iemand anders kan gieten. Het is bijna roekeloos om door te gaan met in anderen te gieten als ik niets heb,” zei Walton. “Ik ben gebonden aan mijn vrijheid, aan mijn bevrijding.”
Steun de 19e
Vrouwen en LHBTQ+-mensen worden lange tijd buitenspel gezet in het reguliere nieuws. Bij The 19 concentreren we hun ervaringen met de diepgang en nuance die ze verdienen, en jouw donatie helpt ervoor te zorgen dat zij een gelijkwaardigere rol spelen bij het vormgeven van de toekomst van Amerika.
Doneer vandaag nog
Terwijl modernere organisatoren praktijken als yoga heroveren, herinnert het verhaal van Parks ons eraan dat welzijn al lang bestaat naast activisme, ook al heeft het niet altijd een naam gehad. Haar toewijding om voor zichzelf te zorgen, te midden van pijn en voortdurende strijd, compliceert het eendimensionale beeld dat vaak aan haar wordt toegeschreven. Het onthult de diepgaande weerstand die zwartevrouwenactivisten nodig hebben en de manieren die zij hebben gevonden om zichzelf weer op te bouwen en het werk voort te zetten.
“Wetende dat Rosa Parks iets gebruikte waardoor ze zich kon internaliseren voordat ze de wereld in ging, is het volkomen logisch,” zei Walton. “Je koppelt je los van de wereld als je yoga beoefent. Waarom zou ze dat niet nodig hebben?”
