Matthieu Blazy viert de kunst van Chanel’s Métiers

Het was de meest fantastische spits ooit: een op Chanel gericht metrostation, langs de 5th Avenue Express (uiteraard), en bevolkt door een meer dan 80-plussers, volledig vrouwelijke cast van Amerikaanse archetypen en standaardpersonages, buitengewoon. Ze vertegenwoordigden tegelijkertijd een dwarsdoorsnede van het verleden en heden van New York, van de hedendaagse stijl en Chanel’s buitengewone beheersing van de scheppingskunst, waar zijn jaarlijkse Métiers d’Art-collecties over gaan. Matthieu Blazy is nu aanwezig bij twee shows bij Chanel – simpelweg. Maar zijn gedurfde, uitgebreide visie – en zijn werkelijk uitmuntende kleding – maken niet alleen de majestueuze erfenis van dat huis waar, maar tillen het ook naar nieuwe hoogten. Met modellen die kampeerden en optraden met een speciaal gedrukte Chanel Gazette-krant, neptelefoongesprekken voerden en in en uit geparkeerde metro’s dwaalden, was het ook een terugkeer naar een onstuimige traditie van theaterproducties van Chanel onder voormalig artistiek directeur Karl Lagerfeld, fantastische reizen door ruimtes en plaatsen.

Dat was, zei Blazy, een deel van het punt: hij ziet de wereldreizende Métiers d’Art-tentoonstellingen als iets unieks en aparts. “Ik zou deze collectie nooit in Parijs laten zien”, zei hij. En inderdaad, de collectie is ontworpen vanwege de locatie: zowel de stad als de ‘gelukkige chaos’ van de metro zelf, die Blazy omarmt omdat deze hiërarchieën doet ontploffen. “Ik denk dat het een van de weinige steden ter wereld is waar alle lagen van de samenleving de metro gebruiken”, zei hij. “Is het een weggelopen moeder? Is het een Art Deco Spiderman? Iedereen was uitgenodigd.”

Democratie is – misschien begrijpelijk – niet het eerste waar je aan denkt als je het hoogste modehuis van Frankrijk in een steeds meer verdeelde 21e eeuw in termen van rijkdom beschouwt. Maar er zat beslist een egalitair idee in, op het kruispunt van verschillende levenspaden en levenswijzen. Frankrijk, ontmoet Amerika. Het kwam ook tot uiting in de geleefde ervaring van Gabrielle Chanel, wier echte leven Blazy lijkt te benaderen, zorgvuldig te bestuderen, maar opnieuw uit te vinden. Het was in 1931, toen ze al wereldberoemd was vanwege zowel haar kleding als haar parfums, dat Chanel voor het eerst in Amerika aankwam. Het was in opdracht van Samuel Goldwyn van Metro Goldwyn Mayer, die kostuums voor films ontwierp, met het idee om modetrends bij te houden door een van de grootste namen in de branche in te huren. Chanel kreeg een miljoen dollar betaald, maar ze was niet verliefd op haar nieuwe carrière. “Ze hield niet echt van de ervaring die ze had met filmmaken in Hollywood”, zei Blazy. “Maar toen ze terugkwam in New York, ging ze naar de stad. En ze zag veel vrouwen die de Chanel-stijl hadden overgenomen – niet noodzakelijkerwijs Chanel dragend, maar eruitziend als Chanel.” Dit beïnvloedde zijn benadering van mode voor de rest van zijn leven. “Gekopieerd worden is de verlossing van succes”, zei ze – en weigerde lid te worden van de Chambre Syndicale om haar naam te beschermen – en inderdaad, de jurk van Chanel wordt zonder twijfel de meest gekopieerde jurk van de twintigste eeuw. En een van de meest iconische.

Democratie, diversiteit en vermomming waren dus blijkbaar de drie pijlers van deze show, waarbij modellen het podium bestormden in kleding die hun uniekheid benadrukte, waarbij elke vrouw een esthetisch eiland was. Broadway was heel dichtbij – en er was een duidelijke theatraliteit, een onwerkelijkheid in deze ogenschijnlijke presentatie van de werkelijkheid – ja, we zaten op een echt metroperron, en dit was een echte trein, maar het resultaat leek een beetje op een kruising tussen een heropvoering van George Cukors The Women en een bijzonder hectische aflevering van Sex And The City. “In deze show wilde ik alles een beetje een filmisch gevoel geven”, zei Blazy. “Als je kostuums voor de bioscoop maakt, overdrijf je het concept een beetje. Ik was in cinema niet geïnteresseerd vanwege het kunstmatige, maar vanwege het idee van kunstgrepen.” Hier is de werkelijkheid dus surrealistisch geworden – geaccentueerd, extreem, zelfs gemodelleerd.

Het was natuurlijk ook een prachtig voorbeeld van vakmanschap: net zoals elke vrouw en haar kleding anders waren, waren ook de technieken en het handwerk dat nodig was om ze te maken anders. De klassieke Chanel-jurk heeft eindeloze wendingen gekregen: gebreid om op gesmolten lava te lijken, bengeld met gehaakte bloemen, gemaakt van zorgvuldig macramé bespannen met kleine bergkristal- en malachietkralen, of bezaaid met geborduurde raffia, zoals popcornpitten. Het werd het uniform van Amerikaanse vrouwen uit het midden van de eeuw, op alle niveaus: een roze jurk en jasje knipoogden subtiel naar Jackie Kennedy’s tragische zakenpak, een fragment uit de Amerikaanse geschiedenis. Maar daarna volgden gewone spijkerbroeken (sommige echte, sommige trompe l’oeil in geborduurd chiffon), gangster- en maffia-vrouwenlooks (krijtstreeppak, grote gezwollen verenjas over een rode Chanel-jurk met pailletten), ‘I Heart NY’-T-shirts met paillettenmozaïeken, en begeerlijke tassen in de vorm van eekhoorns uit Central Park, of giraffen uit de Bronx Zoo, of grote appels (duh), of walnoten, dat waren ze ook.

Dichotomieën waren er in overvloed. De golvende avondjurken uit de jaren dertig waren een eerbetoon aan Chanel’s mislukte jaren in Hollywood, maar dat geldt ook voor de leren jassen met handtassluitingen op de zak en bedrukt met het artwork van Tonight Or Never, het Gloria Swanson-voertuig dat Chanel creëerde voor de kostuums van het jaar dat ze naar Amerika kwam. Ondertussen zijn er volle pofrokken met de hand beschilderd met luipaardvlekken, met de hand gerafeld en met veren aangebracht, zoals Wilma Flintstone en Millicent Rogers, en handgeweven luipaard-tweed van Lesage. Chanel zelf droeg veel luipaarden, zei Blazy, maar tot nu toe maakten ze nooit deel uit van de iconografie van het huis. ‘Nieuwe codes’ was iets waarnaar hij beweerde te zoeken en te laten zien, wat slim is. We kennen allemaal wel een Chanel-jurk, maar wil een huis niet alleen overleven maar ook bloeien, dan moet het script herschreven worden. Dit is precies wat Blazy doet, met buitengewone enthousiasme, intense passie en ware liefde.