HoofdafbeeldingZwart ballet, schaduwenMet dank aan As
Zou jij een moord verdoezelen voor iemand van wie je houdt? Dit is de centrale vraag bij autorijden Oyinkan Braithwaiteis een spannende en duister komische roman Mijn zus, de seriemoordenaar. De roman begint met een dringend telefoontje; er is een moord gepleegd en iemand moet helpen deze op te ruimen. Die iemand is Korede, een verpleegster die in Lagos, Nigeria woont. Dit is niet de eerste keer dat Korede een dergelijk telefoontje ontvangt. Het is inmiddels de derde keer dat een man wordt vermoord door zijn impulsieve, charismatische en ontzettend mooie zus Ayoola, vermoedelijk uit zelfverdediging. Ooit zou het een verschrikkelijk ongeluk zijn geweest. Tweemaal een verschrikkelijk toeval. Maar drie? Dat maakt hem tot een seriemoordenaar.
Van 26 tot 29 november krijgt het publiek de kans om een balletbewerking van My Sister, the Serial Killer in Sadler’s Wells te zien, opgevoerd door Pancho-zaak via zijn bedrijf Zwart ballet. Ballet Black, opgericht in 2001 om het tekort aan professionele zwarte en Aziatische dansers in Groot-Brittannië aan te pakken, heeft ballet opnieuw gedefinieerd: wie het uitvoert, hoe het eruit ziet en wie het vertegenwoordigt.
Onder, Oyinkan Braithwaite en Cassa Pancho bespreken hun gedeelde wens om de manier waarop zwarte verhalen worden verteld uit te breiden.
Pancho-koffer: Ik las Mijn zuster, de seriemoordenaar tijdens de pandemie. Ik vond het geweldig. Ik haat traditionele balletverhalen waarin vrouwen voortdurend door mannen worden gered of zelfmoord plegen omdat de man hen niet mag. Ik ben altijd op zoek naar iets om een ballet van te maken dat niet het gevoel geeft dat een vrouw in handen is van mannelijk geweld. Er zijn zulke thema’s in het boek, maar het leek me heel leuk, donker en heel schilderachtig. Het bleef in mijn gedachten branden.
Oyinkan Braithwaite: Toen ik hoorde wat je wilde doen, was ik er meteen bij. Ballet Black leek ons het juiste gezelschap, omdat Ballet Black het belangrijk vindt dat gekleurde mensen diversiteit op het podium zien. Mijn zuster, de seriemoordenaar is een heel duister verhaal. Ik had volledige zekerheid over het formaat en het bedrijf waar het afgeleverd zou worden.
OB: Waar denk je dat het publiek het meest mee verbonden was?
CP: Ik zit bij elke show in het publiek en hoor ze lachen om elke moord.
OB: Geen medeleven!
CP: Helemaal! Ik denk dat ze aansluiten bij de relatie tussen de zussen en Korede’s groeiende schuldgevoel, vooral als ze denkt dat ze Tade gaat verliezen. De moorden – het oprollen van lichamen in lakens en in de rivier gooien – vinden ze vermakelijk, maar het zijn de echte menselijke emoties waar het publiek het meeste mee te maken heeft. Wat vind je van het boek? Wat hoor je van mensen als ze het lezen?
OB: Zeker het zusterschap. Veel mensen geven het boek aan hun zussen. Lezers waren het beu om vrouwen als slachtoffers te zien. Iets waar ik heel blij van word, ook al ben ik niet met dit doel begonnen, is als mensen zeggen dat dit de eerste keer is dat ze in contact komen met een Nigeria dat ze voorheen niet kenden. Het dwingt je de kracht van de pen te beseffen, wat intimiderend is, maar het is een prachtig voorrecht om op een positieve manier licht te kunnen werpen op je land.
“We zijn niet allemaal hetzelfde, maar we hebben een gedeelde zwartheid. Maar dat betekent niet dat we een monoliet zijn. Onze verhalen zijn niet hetzelfde” – Cassa Pancho
CP: Het is iets soortgelijks om een verhaal te kunnen ensceneren met zwarte vrouwen als hoofdrolspelers en niet als slachtoffers. Na de moord op George Floyd werd ons voortdurend gevraagd: “Kun je ons komen vertellen over al het racisme dat je hebt meegemaakt?” Niemand zei: “Kom ons vertellen over ballet of hoe het is om danser te zijn.” Ik las interviews met blanke dansers, gezelschappen, regisseurs en choreografen zonder diversiteit of ras te noemen. Het label traumaslachtoffer wordt altijd aan iedereen van kleur gegeven.
OB: Ik was gisteravond bij een evenement en iemand vroeg me waarom mijn personages deze gekke dingen doen, maar zich niet schamen. Deze karakters kwamen naar mij toe en vertelden me niet over hun schaamte. In mijn werk behandel ik een aantal zware thema’s, maar ik vind het leuk dat er vreugde is, dat het bevrijdend is.
CP: Het is essentieel om onze verhalen terug te nemen en ze te vertellen zoals wij dat willen. We lijken niet allemaal op elkaar, maar we hebben een gedeelde zwartheid. Maar dat betekent niet dat we een monoliet zijn. Onze verhalen zijn niet hetzelfde. Je hoort nooit een blanke persoon iets zeggen en (vervolgens) zeggen: “Alle blanke mensen zijn zo”, maar het blijft ons overkomen, ook al zien we er niet hetzelfde uit of denken we niet hetzelfde.
OB: Met mijn nieuwe roman dacht ik dat ik het feit zou vertegenwoordigen dat we (in Nigeria) verschillende stammen hebben. Als ik naar Amerika ga, zeggen ze: “Oh, spreek je Nigeriaans?” Er bestaat niet zoiets als Nigeriaans omdat we veel stammen hebben en elke stam zijn eigen taal en cultuur heeft. Zelfs binnen dit land hebben we niet dezelfde achtergrond. De zwarte ervaring heeft betrekking op de blanke man. Anders is er geen andere verbinding.
CP: Vaak werd ons gevraagd: “Wanneer ga je een ballet over slavernij maken?” Waarom moet ik dit doen? Heb je nog niet genoeg gezien?
OB: Het is net zoiets als: “Waarom schamen je personages zich niet?” Ik heb ze op deze manier geschreven omdat ik kan schrijven wat ik wil, over wat ik maar wil. Het hoeven geen maatschappelijk werkers en serveersters te zijn. En de koninginnen? Meer koninginnen, alstublieft. Ik wil plezier hebben Er is zoveel plezier te beleven en er zijn zoveel verhalen te vertellen. We hebben nauwelijks het oppervlak bekrast. Ik ben opgegroeid tussen Londen en Nigeria. Ik weet veel meer over de Britse geschiedenis dan de Nigeriaanse geschiedenis. Ik spreek Engels en ik spreek nauwelijks Yoruba. Op een gegeven moment besef je dat mensen je niet als Brits zien, ook al is Brits het enige wat je weet. Er zijn van die gesprekken die je met jezelf voert als je zwart bent en je plek probeert te vinden.
Op een gegeven moment wilde ik danseres worden. Ik zat in deze klas met zevenjarigen en deed echt mijn best. Mijn droom eindigde heel abrupt. Hoe gaat het nu met de sector?
“Het is een prachtig voorrecht om op een positieve manier een licht op uw land te kunnen laten schijnen” – Oyinkan Braithwaite
CP: Het wordt beter. Er zijn meer discussies geweest, maar het is niet geweldig. Onze school zit nog steeds vol met kinderen die komen omdat ze op een school zaten waar ze de enige zwarte kinderen waren (en ze hoorden): “Je kunt je haar niet in vlechten hebben” of “Je afrohaar is te groot.” Ik heb gehoord van volwassen vrouwen die geen balletcarrière nastreefden omdat zij de enigen waren, of omdat ze het gevoel hadden dat ze daar niet mochten zijn. We hebben kinderen gehad waarvan de ouders ze bij ons brachten en die elkaar niet mochten. Ze wilden blond zijn en blauwe ogen hebben, zoals je overal weerspiegeld ziet. Ze hielden niet van hun krullen, donkere huid of bruine ogen. Dan komen ze naar onze school en zien dat het overal is, en dan beginnen ze niet meer blond en blauwogig te willen zijn.
OB: Dit is geen exclusief kenmerk van ballet. Ik schreef witte karakters tot mijn 18e, want dat is alles wat ik consumeerde. Toen kreeg ik een openbaring: het is zo vreemd dat je dit doet, omdat je niet blank bent. Deze personages denken en praten zoals jij, dus waarom denk je dat ze dat zouden moeten doen?
CP: Bij onze meiden is er een keuze. Je kunt schoenen en panty’s kiezen in jouw huidskleur of roze. Iedereen wil roze als ze in de peuterklas zitten. Wanneer ze ongeveer 10 of 11 jaar oud zijn, beginnen ze allemaal hun huidskleur te veranderen. Ik denk dat daar het bewustzijn van wat iemands plaats in de wereld is (begint).. Toen ik in 2002 onze balletschool oprichtte, waren er geen bruine schoenen of maillots, en waren er maar heel weinig bruine poppen – bruin wat dan ook – in de buurt. Nu komen mijn kinderen binnen (en) ze hebben rugzakken en waterflessen met bruine ballerina’s, bruine schoenen en panty’s. Ze hebben nu zoveel opties.
Toen we bruine schoenen en panty’s maakten, was de hoeveelheid stront die we van mensen kregen… we verbrandden geen roze schoenen en panty’s op grote vreugdevuren. We zeggen alleen dat dit opties zijn, zoals make-up. Het matchen van je huidskleur is geen probleem. Het neemt verder niets weg. Mensen die hier verontwaardigd over zijn, zijn zo vermoeiend. Ik denk niet dat je eens naar het ballet gaat. Ik denk niet dat het je veel kan schelen. Je hoeft alleen maar boos te zijn.
OB: Ik vind ze zo mooi. Het hangt ervan af hoe soepel het is. Mensen zullen door alles getriggerd worden.
CP: Dat zullen ze zeker doen.
Schaduwen van Ballet Zwart zal van 26 tot en met 29 november 2025 te zien zijn in Sadler’s Wells in Londen.
