SANTIAGO, Chili — Fans droegen petten in MAGA-stijl. AC/DC schetterde uit de luidsprekers. Rode, witte en blauwe vlaggen wapperden in de wind. De menigte brulde en applaudisseerde toen de man van het moment klaagde over de stroom migranten over de grens.
‘Dit land valt niet uiteen’, riep hij. “Hij wordt aan stukken gescheurd door kogels.”
Het zou je vergeven zijn als je zou denken dat dit een betoging was voor de president van de Verenigde Staten Donald Trump. De naam van de president van de Verenigde Staten sierde immers veel verkiezingsgadgets.
Maar deze explosie van diepgewortelde woede jegens immigranten en machthebbers vond plaats in Santiago, Chili, tijdens het laatste campagneevenement van Johannes Kaiser, een radicale libertaire kandidaat die al eerder aan populariteit had gewonnen. Zondag presidentsverkiezingen in Chiliwaar de groeiende angst voor ongecontroleerde immigratie alle deelnemers – zelfs de communistische kandidaat van de regeringscoalitie, Jeannette Jara – naar rechts duwde.
Kaiser is “de enige met vaste hand, de enige die ons uit de Verenigde Naties kan krijgen, de grenzen kan sluiten voor alle Venezolaanse criminelen en ze in de gevangenis van El Salvador kan gooien”, zegt Claudia Belmonte, 50, terwijl ze van onder de rand van een rode baseballpet tuurt, versierd met Kaisers belofte om “Chili weer groot te maken.”
Dergelijke oproepen tot ‘mano dura’, een ‘vaste hand’ tegen misdaad en wanorde, hebben de Chileense politiek hervormd zoals transnationale bendes zoals Tren de Aragua De afgelopen jaren is er vanuit het door de crisis getroffen Venezuela en elders een golf over de poreuze grenzen heen geweest, waarbij ontvoeringen, contractmoorden en andere moorden zijn geïmporteerd. geweldsmisdrijven nog nooit eerder gezien in een van de veiligste landen van Latijns-Amerika.
“Mensen in Chili hebben nooit problemen gehad met buitenlanders. Maar als je hoort over een bende die iemand levend begraaft in jouw buurt, verandert dat je”, zegt Carlos Jadué, 49, een citroenverkoper in het centrum van Santiago. “Ik ben geen racist. Ik zie nieuwe mensen komen. En ik zie nieuwe misdaden.”
De anti-migrantenreactie heeft een natie getransformeerd die nog maar vier jaar geleden de jonge en briljante hoop van Latijns-Amerikaans links had gekozen. Voorzitter Gabriël Boriceen duizendjarige voormalige protestleider die gemakkelijk de ultraconservatieve jurist José Antonio Kast in 2021 met een belofte om “het neoliberalisme te begraven” als reactie op de eisen van het land in 2019 sociale onrust.
Deze keer zeggen experts dat de nativistische angst van Chili over illegale immigratie Kast een betere kans geeft, hoewel het onwaarschijnlijk is dat hij de 50% van de stemmen zal winnen die nodig zijn om in de eerste ronde van zondag regelrecht te winnen. Uit peilingen blijkt dat Kast het in de tweede ronde op 14 december tegen Jara zal opnemen.
In Santiago zijn er weinig overblijfselen van de massaprotesten van 2019 tegen endemische sociale ongelijkheden – hier bekend als ‘el estallido’ of ‘de explosie’ – waarin minstens een miljoen Chilenen marcheerden om de moed van een generatie te ventileren. economische en politieke grieven.
Een daarvan is de stenen sokkel op Plaza Italia, het centrale plein waar demonstranten samenkomen ’s nachts met de politie gevochtengebouwen in brand steken en vogels uitdagen om te schieten. Het bronzen beeld van de 19e-eeuwse Chileense oorlogsheld generaal Manuel Baquedano werd onleesbaar gemaakt en vervolgens afgebroken. autoriteiten beloofden dat het een snel herstel zou zijn.
Vier jaar later blijft de stenen sokkel, gemarkeerd door anti-regeringsgraffiti, leeg en vol symboliek. Voor demonstranten is het een herinnering aan alles wat nog niet is aangepakt. Het neoliberalisme is springlevend. Chili handhaaft de grondwet uit 1980 die door het leger is aangenomen dictator-generaal Augusto Pinochet na Boric tweemaal mislukt om het te veranderen.
Voor critici is het een herinnering aan de wetteloosheid die Chili in zijn greep heeft, een stabiel en welvarend land dat zich lange tijd afgescheiden heeft gehouden van zijn meer onstabiele buren. Veel Chilenen herleiden hun gevoelens van onveiligheid tot de dagen van de burgeroorlog, toen alles wat ze wisten over hun land wegviel.
“Ik was links tot het ‘estadillo’, toen ik zag dat de chaos onze straten overnam”, zei Sebastian Jaramillo, een 36-jarige grafisch ontwerper, die woensdag de Kaiser-bijeenkomst bijwoonde. “Ik begon video’s op YouTube te bekijken over het verval van ons land, ik raakte gepolitiseerd.”
In de boze uitingen van Kaiser en Kast herkennen sommigen een bekende afkeer van de centristische consensus die sinds de dictatuur heeft gedomineerd.
“De woede veroorzaakt door de ‘estallido’ verdween niet. Het bleef, het werd erger”, zegt Juan Medina, 40, die in een theater in het centrum van Santiago werkt. “In plaats van onze woede te richten op de ongelijkheid, op het economische systeem en op de politieke klasse, hebben we die gericht op migranten.”
Gedurende de campagne leken de Chileense presidentskandidaten er meer op gebrand elkaar te overtreffen met meedogenloze anti-immigratievoorstellen. geïnspireerd door Trump en de ijzeren president van El Salvador, Nayib Bukele.
Het is niet alleen aan de rechterkant.
Jara van de Communistische Partij – de enige favoriet van links, aangezien Boric zich niet voor een opeenvolgende ambtstermijn kandidaat kan stellen – heeft ook zwaar geleund op een law and order-boodschap, waarin wordt beloofd nieuwe gevangenissen te bouwen en meer geweld in te zetten aan de grenzen van Chili.
Jara is voorstander van een verhoging van het minimumloon, maar stelt, in schril contrast met Boric, geen veranderingen voor in het marktgestuurde economische model van Chili. De voormalige minister van Arbeid en vakbondsleider heeft plannen om de lithium- en kopermijnbouw te nationaliseren opgegeven. Het platform noemt onveiligheid zijn ‘topprioriteit’.
“Waarnemers zeggen dat dit een verkiezing is tussen twee uitersten: één communistische kandidaat en twee extreemrechtse kandidaten”, zegt Robert Funk, politicoloog aan de Universiteit van Chili. “Maar in werkelijkheid bestaat er veel consensus over kwesties als immigratie.”
Kast, een vrome katholiek en vader van negen kinderen die zich verzet tegen het homohuwelijk en abortus, inclusief verkrachting, zweeg deze keer over zijn conservatieve waarden.
Zijn Lidmaatschap van in Duitsland geboren vader in de nazi-partij het is net aangekomen. Na twee mislukte presidentiële biedingen heeft Kast ontdekt dat zijn keiharde migratieplatform stand houdt meer charme dan zijn cultuuroorlog gevechten. Maar ondanks al zijn beloften om tienduizenden mensen te deporteren en een gigantische grensmuur te bouwen, lijkt Kast gematigd naast Kaiser.
Kast en Kaiser “zullen Chili opruimen, zodat het een land van de eerste wereld kan worden”, zegt Alina Velázquez, 20, een studente modeontwerp die zegt dat ze de afgelopen twee jaar twee goede vrienden heeft verloren door bendegeweld.
