Gepubliceerd op
De Democratische Republiek Congo en de gewapende groepering M23 ondertekenden zaterdag in Doha een raamovereenkomst, waarin een raamwerk werd vastgelegd voor onderhandelingen gericht op het beëindigen van de gevechten in het onrustige oosten van het land.
De Doha-deal komt na maanden van intense gevechten in de provincies Noord- en Zuid-Kivu, die eerder dit jaar verhevigden met de verovering van de regionale hoofdstad Goma door de M23-groep en de verovering van delen van mineraalrijk gebied.
Delegaties van beide partijen zeiden dat het document acht protocollen creëert waarover de komende weken afzonderlijk zal worden onderhandeld. Volgens M23-hoofdonderhandelaar Benjamin Mbonimpa pakken de protocollen de diepere oorzaken van het conflict aan en moeten ze worden voltooid voordat een definitief vredesakkoord kan worden ondertekend.
Qatar, dat sinds april verschillende gespreksrondes heeft georganiseerd, zei dat het raamwerk een stap markeert in de richting van de stabilisering van Oost-Congo, maar benadrukte dat het proces nu een meer gedetailleerde fase ingaat.
Volgens een hoge Qatarese functionaris die bij de bemiddeling betrokken is, opent de overeenkomst de deur voor verdere onderhandelingen over kwesties als het herstel van het staatsgezag, bestuurshervormingen en de terugkeer van ontheemde burgers.
De ambtenaar voegde eraan toe dat het raamwerk zelf “niet het einde van de weg” is en dat beide partijen verantwoordelijk zullen zijn voor de implementatie van de bepalingen ervan naarmate de gesprekken voortduren.
Voorlopig verandert het document de omstandigheden in het veld niet; Mbonimpa zei echter dat de voortgang zou afhangen van de opeenvolgende voltooiing van elk protocol.
Gezamenlijk beheer van betwiste gebieden ligt op tafel
M23-woordvoerder Lawrence Kanyuka zei dat een van de centrale thema’s van de onderhandelingen het gezamenlijk beheer is van gebieden die momenteel door de rebellen worden gecontroleerd, een idee dat de twee partijen eerder hebben besproken maar nog niet hebben afgerond.
M23, die in Oost-Congo opereert met steun van buurland Rwanda, is een van de ruim honderd gewapende groepen die in de regio actief zijn. Door de gevechten zijn ongeveer zeven miljoen mensen ontheemd geraakt en de Verenigde Naties blijven de humanitaire situatie omschrijven als een van de ernstigste ter wereld.
Het veiligheidslandschap verslechterde eerder dit jaar sterk toen de M23 Goma en Bukavu veroverde, twee grote stedelijke centra in Noord- en Zuid-Kivu. Deze vooruitgang heeft de onderhandelingspositie van de groep versterkt, terwijl de druk op regionale en internationale bemiddelaars is toegenomen.
In juli keurden Kinshasa en de M23 een beginselverklaring goed die beloofde een alomvattend vredesakkoord te bereiken. Het document riep op tot het herstel van het staatsgezag in steden onder controle van de rebellen en tot de uitwisseling van gevangenen.
Maar beide partijen misten de deadline van augustus om de volledige deal rond te krijgen. En in oktober richtten ze een toezichtsorgaan op dat een mogelijk permanent staakt-het-vuren moest voorbereiden, maar de meningsverschillen over de uitvoering bleven voortduren.
De Verenigde Staten zijn ingenomen met het raamwerk van de vredesbesprekingen in Doha
De Amerikaanse senior adviseur Massad Boulos, aanwezig bij de ondertekening in Doha, zei dat het raamwerk een langer proces in gang zet en beide partijen “de kans geeft om richting een duurzame oplossing te gaan”, terwijl hij erkent dat er nog inhoudelijke onderhandelingen moeten worden gevoerd.
Ondanks duidelijke vooruitgang in de richting van vrede, blijven de regionale spanningen tussen Congo en Rwanda de gesprekken overschaduwen.
Kigali, beschuldigd van het aanwakkeren van het conflict, ontkent steun te verlenen aan M23, terwijl Kinshasa beweert dat Rwanda de rebellen steunt. Washington heeft de bemiddeling tussen de twee landen opgevoerd, wat eerder dit jaar tot een afzonderlijke bilaterale overeenkomst heeft geleid.
Het nieuwe raamwerk schetst een pad naar de-escalatie, maar de impact ervan zal afhangen van het vermogen van beide partijen om de volgende fase van de onderhandelingen vooruit te helpen en van het staken van de gevechten in gebieden waar burgers blijven vluchten.
Het conflict heeft duizenden mensen het leven gekost en honderdduizenden mensen op de vlucht gedreven, waardoor een van de ergste humanitaire crises ter wereld is ontstaan.
