Monterrey, Mexico – In april kondigde de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum aan dat de lucht- en ruimtevaartindustrie van het land de komende vier jaar een aanhoudende jaarlijkse groei van wel 15% zou kunnen meemaken. Hij schreef de expansie van de sector toe aan een sterk lokaal productiepersoneel, een stijgende export en een sterke aanwezigheid van buitenlandse bedrijven.
Maar met de komende herziening van de United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA) – het vrijhandelsverdrag tussen de drie landen dat de Mexicaanse lucht- en ruimtevaartsector hielp groeien en bloeien – is de toekomst van de industrie niet langer zeker.
Aanbevolen verhalen
lijst van 4 artikeleneinde van de lijst
Belanghebbenden waarschuwen dat het garanderen van investeringsstabiliteit en het versterken van de arbeidsnormen essentieel zijn voor het beschermen van de Noord-Amerikaanse toeleveringsketen van de sector.
Mexico streeft ernaar een top 10-land te worden op het gebied van productiewaarde in de lucht- en ruimtevaart, een doel dat is uiteengezet in Plan Mexico, het strategische initiatief van het land om de mondiale concurrentiepositie in belangrijke sectoren te verbeteren.
Als de zesde grootste leverancier van lucht- en ruimtevaartcomponenten in de Verenigde Staten heeft de industrie aanzienlijk geprofiteerd van USMCA, dat de regionale integratie van de toeleveringsketen heeft bevorderd, zegt Monica Lugo, directeur institutionele betrekkingen bij adviesbureau PRODENSA.
Integratie is echter geen garantie dat bedrijven zullen blijven groeien, aangezien het land zich in een “ongekend moment” bevindt met de Amerikaanse president Donald Trump en zijn collega’s. een breed tariefbeleid.
Lugo, een voormalige USMCA-onderhandelaar, zei recente tarieven op materialen zoals staal en aluminium – van cruciaal belang voor de lucht- en ruimtevaartsector – hebben het vertrouwen in de Verenigde Staten als betrouwbare partner ondermijnd. Ze voorspelt dat als de huidige omstandigheden aanhouden, de sector het risico loopt kapitaal, investeringen en banen te verliezen.
“Het hebben van deze grote onzekerheid – de ene dag is het aan, de volgende dag is het uit, wie weet morgen – en het is niet gebaseerd op specifieke criteria, maar eerder op de stemming van de president, creëert chaos en schaadt het land en de economie ernstig”, zei hij.
Op 4 december suggereerde Trump dat de Verenigde Staten de USMCA volgend jaar konden laten aflopen of over een nieuwe deal konden onderhandelen. Dit volgt op de opmerkingen van de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Jamieson Greer aan de Amerikaanse krant Politico dat de regering afzonderlijke deals met Canada en Mexico overweegt.
Een snelgroeiende lucht- en ruimtevaartsector
De Mexicaanse lucht- en ruimtevaartmarkt is 11,2 miljard dollar waard en zal naar verwachting tegen 2029 verdubbelen tot 22,7 miljard dollar, zei Sheinbaum, daarbij verwijzend naar gegevens van de Mexicaanse Federatie van Lucht- en Ruimtevaartindustrie (FEMIA). Als thuisbasis voor mondiale bedrijven als Bombardier, Safran, Airbus en Honeywell heeft Mexico zich gevestigd als een belangrijke speler op de mondiale lucht- en ruimtevaartmarkt en is het nu de twaalfde grootste exporteur ter wereld van lucht- en ruimtevaartcomponenten.
Marco Antonio Del Prete, Querétaro’s secretaris voor duurzame ontwikkeling, schrijft dit succes gedeeltelijk toe aan zware investeringen in onderwijs en opleiding. In 2005 beloofde de regering van Querétaro het Canadese Bombardier dat het zou investeren in onderwijs en de Luchtvaartuniversiteit zou oprichten, die nu programma’s aanbiedt variërend van technische diploma’s tot masteropleidingen in productie en ruimtevaarttechniek.
“Sinds de komst van Bombardier is er een onderwijs- en opleidingssysteem gecreëerd dat ons in staat stelt talent op een zeer efficiënte, laten we zeggen versnelde manier te ontwikkelen”, vertelde Del Prete aan Al Jazeera.
Bombardier diende als anker en stimuleerde de opkomst van Queretaro als een hooggekwalificeerd productiecentrum voor onderdelen en componenten.
Terwijl de Queretaro-fabriek van Bombardier zich oorspronkelijk richtte op elektrische bedrading, is deze geëvolueerd om zich te specialiseren in complexe vliegtuigstructuren, waaronder de achterste romp van de Global 7500, Bombardiers zakenvliegtuig voor ultralange afstanden, en belangrijke componenten voor de Challenger 3500, het middelgrote zakenvliegtuig.
Marco Antonio Carrillo, onderzoeksprofessor aan de Autonome Universiteit van Queretaro (UAQ), wees erop dat het brede onderwijsaanbod in het gebied een krachtige beroepsbevolking heeft opgeleverd, die aanzienlijke aandacht heeft gekregen van vliegtuigfabrikanten, voornamelijk uit de Verenigde Staten, Canada en Frankrijk.
“Deze (Queretaro) ontwikkeling is, als je het in termen van tijd bekijkt, echt explosief geweest”, zei Carrillo.
Ook wil Mexico samen met Frankrijk en de Verenigde Staten het derde land worden dat in staat is een motor voor Safran volledig te assembleren.
Maar de vakbond International Association of Machinists and Aerospace Workers (IAM), die meer dan 600.000 werknemers in Canada en de Verenigde Staten vertegenwoordigt, is bezorgd dat de vooruitgang ertoe zou kunnen leiden dat meer geavanceerde productie- en assemblagebanen uiteindelijk naar Mexico verhuizen, gezien de lokale investeringen in universiteiten en luchtvaartopleidingen.
“Op dit moment doen Mexicaanse werknemers dingen op instapniveau, maar onze zorg is dat later grotere delen van de lucht- en ruimtevaartoperaties naar Mexico zullen gaan”, vertelde Peter Greenberg, directeur internationale zaken van IAM, aan Al Jazeera.
Hoogopgeleide en goedkope arbeidskrachten
Van de drie landen die zich bij de USMCA-overeenkomst hebben aangesloten, is Mexico’s grootste aantrekkingskracht de goedkope productie geweest.
Edgar Buendia en Mario Duran Bustamante, hoogleraren economie aan de Rosario Castellanos Nationale Universiteit, noemen de lage arbeidskosten en de geografische nabijheid van Mexico tot de Verenigde Staten de belangrijkste voordelen van het land. Dit is gedeeltelijk de reden waarom de Verenigde Staten de druk op de Mexicaanse regering hebben opgevoerd, ook tijdens de eerste USMCA-onderhandelingen in 2017, om de lonen te verhogen om het speelveld gelijk te maken en oneerlijke concurrentie te verminderen.
“De meeste Amerikaanse bedrijven hebben prikkels om hun productie hierheen naar Mexico te verplaatsen, gezien de (lage) lonen en de geografische locatie. Om dit te voorkomen, oefenen de VS druk uit op Mexico om de arbeidsnormen te verhogen, de vrijheid van vereniging te garanderen en de arbeidsomstandigheden te verbeteren”, vertelde Buendia aan Al Jazeera, wat de Mexicaanse werknemers ten goede zal komen, ook al vrezen werkgeversgedomineerde arbeidersgroepen dat ze hun voorsprong zouden kunnen verliezen.
De IAM verzette zich aanvankelijk tegen de voorganger van de USMCA, NAFTA. Greenberg zei dat hoewel hij erkende dat USMCA zou doorgaan, Amerikaanse en Canadese arbeiders “waarschijnlijk volkomen gelukkig zouden zijn” als de overeenkomst zou eindigen toen de NAFTA-deal zou leiden tot fabriekssluitingen en ontslagen van werknemers, omdat banen zouden verhuizen van de VS en Canada naar het goedkopere Mexico.
“Er moeten sterkere prikkels zijn om banen te behouden in de Verenigde Staten en Canada. We willen dat de lonen in Mexico stijgen, zodat het niet automatisch een plaats wordt waar bedrijven naartoe gaan omdat ze weten dat ze lagere lonen zullen hebben en werknemers die geen onderhandelingspositie of sterke eenheden hebben”, voegde Greenberg eraan toe.
Onder de Morena-partij van Sheinbaum verhoogde Mexico het minimumloon van 88 pesos ($4,82) in 2018 naar 278,8 pesos ($15,30) in 2025, waarbij het tarief in gemeenten grenzend aan de Verenigde Staten 419,88 pesos ($23) bereikte. Op 4 december kondigde Sheinbaum een verhoging van het minimumloon met 13% aan – en met 5% voor het grensgebied – vanaf januari 2026.
Ondanks deze stijgingen en het concurrentievermogen van de lonen in de lucht- en ruimtevaartindustrie zijn onderzoekers het erover eens dat er een aanzienlijke loonkloof blijft bestaan tussen Mexicaanse werknemers en hun Amerikaanse en Canadese tegenhangers.
“De loonkloof is ronduit beangstigend”, zegt Javier Salinas, een wetenschapper aan het UAQ Labour Center die gespecialiseerd is in arbeidsverhoudingen in de lucht- en ruimtevaart. “Het gemiddelde van de lucht- en ruimtevaartindustrie ligt tussen de 402 (Mexicaanse pesos) en 606, waarbij het hoogste dagloon 815 is. (Maar) 815, omgerekend naar Amerikaanse dollars, is minder dan $ 40 voor een enkele werkdag.”
Salinas schat daarentegen dat een arbeider in de Verenigde Staten gemiddeld ongeveer 5.500 pesos, oftewel $300, per dag verdient.
“Beschermingsvakbonden”
De USMCA riep Mexico op om een einde te maken aan “beschermingsvakbonden”, een al lang bestaande praktijk waarbij bedrijven deals sluiten met corrupte vakbondsleiders – bekend als “sindicatos charros” – zonder medeweten van de werknemers. Dit systeem is gebruikt om echte vakbondsorganisatie te voorkomen, omdat deze vakbonden vaak de belangen van het bedrijf en de overheidsinstanties dienen in plaats van die van de werknemers.
Salinas zegt dat het ondanks de arbeidshervormingen van 2019 moeilijk blijft voor onafhankelijke vakbonden om te ontstaan. Ondertussen blijven de “beschermingsvakbonden” de lonen laag houden om het concurrentievermogen te behouden.
“Maar stel je een concurrentievermogen voor dat gebaseerd is op precaire of verarmde arbeidsomstandigheden. Ik denk niet dat dit de weg vooruit is,” zei Salinas.
Zelfs met nieuwe arbeidsrechtbanken en wetten die collectieve onderhandelingen vereisen, blijft organiseren in Mexico gevaarlijk. Werknemers die onafhankelijke vakbonden proberen op te richten, worden vaak geconfronteerd met ontslagen, bedreigingen of plaatsing op de zwarte lijst van bedrijven.
Humberto Huitron, een advocaat gespecialiseerd in collectief arbeidsrecht en vakbondswetgeving, legt uit dat Mexicaanse werknemers, zelfs in de lucht- en ruimtevaartsector, vaak geen effectieve vertegenwoordiging hebben. “Er is sprake van discriminatie bij het aannemen en rekruteren. Ze nemen geen werknemers aan die zijn ontslagen vanwege vakbondsactivisme”, zei hij.
Naast de oproep aan Mexico om arbeidshervormingen door te voeren, roept de IAM op tot uitbreiding en versterking van het Rapid Response Mechanism (RRM), dat de Verenigde Staten in staat stelt actie te ondernemen tegen fabrieken als deze de vrijheid van vereniging en collectieve onderhandelingsrechten niet respecteren.
Ondanks dat ze niet actief zijn in de lucht- en ruimtevaartsector, hebben de Verenigde Staten onlangs een beroep gedaan op de RRM tegen een wijnproducent uit Querétaro. Voorheen waren dergelijke acties in de staat beperkt gebleven tot de automobielsector.
“Niemand weet precies wat er in alle fabrieken in Mexico gebeurt,” zei Greenberg.
Volgens FEMIA zijn er 386 lucht- en ruimtevaartbedrijven actief in 19 staten. Deze omvatten 370 gespecialiseerde instellingen die 50.000 directe banen en 190.000 indirecte banen genereren.
Del Prete verzekerde Al Jazeera echter dat de vakbonden in Querétaro onafhankelijk zijn en “hun eigen organisatie hebben”.
Salinas wijst erop dat Querétaro al tientallen jaren geen staking meer heeft gehad en voegt eraan toe: “Laten we ons de controle over de beroepsbevolking voorstellen: 29, 30 jaar zonder een enkele staking in de particuliere sector.”
