Terwijl het vliegdekschip USS Gerald Ford richting het Caribisch gebied vaart, blijft het Amerikaanse leger boten met drugs voor de kust van Venezuela en de regering-Trump aanvallen bespreekt wat te doen Wat de Venezolaanse dictator Nicolás Maduro betreft, lijkt één ding zeker: Venezuela en het westelijk halfrond zouden beter af zijn als Maduro zijn koffers zou pakken en de resterende jaren in ballingschap zou doorbrengen.
Dit is zeker waar de Venezolaanse oppositieleider María Corina Machado naartoe werkt. De Nobelprijs van dit jaar Hij heeft onlangs een groot deel van zijn tijd in de Verenigde Staten doorgebracht met het onder druk zetten van politici om Maduro uit de macht te verdrijven. Machado loopt voortdurend het risico te worden opgesloten in zijn land het geven van interviews en conferenties bijwonen om te pleiten voor regimeverandering. Zijn gespreksonderwerpen zijn duidelijk toegesneden op de regering-Trump: Maduro is het hoofd van een drugskartel dat Amerikanen vergiftigt; zijn dictatuur rust op zwakke pijlers; en de democratische krachten in Venezuela zijn volledig bereid om het bevel over te nemen zodra Maduro weg is. “We zijn klaar om de controle over de regering over te nemen”, zei Machado gezegd Bloomberg News in een interview in oktober.
Maar zoals het oude gezegde luidt: als het te mooi klinkt om waar te zijn, is het dat waarschijnlijk ook. Hoewel er geen twijfel over bestaat dat Maduro een despoot en een bedrieger is die de verkiezingen steelt, kunnen Amerikaanse politici niet zomaar aannemen wat Machado zegt. Washington heeft dit op de harde manier geleerd in de aanloop naar de oorlog in Irak, toen oppositieleider Ahmed Chalabi Amerikaanse politici een bucketlist voorhield van hoe pijnloos het zou zijn om een post-Saddam Hoessein-Irak weer op te bouwen. We weten allemaal hoe het verhaal eindigde: de Verenigde Staten stuitten op een bezetting die Amerikaanse hulpbronnen opzoog, onvoorziene regionale gevolgen ontketende en moeilijker bleek dan de aanhangers aanvankelijk beweerden.
Eerlijk gezegd is Machado geen Chalabi. Deze laatste was een oplichter; de eerste is het hoofd van een oppositiebeweging waarvan de kandidaat, Edmundo González Urrutia, kreeg twee derde van de stemmen tijdens de Venezolaanse presidentsverkiezingen van 2024 (Maduro claimde nog steeds de overwinning en dwong González tot ballingschap). Maar het feit dat zijn motieven goed zijn, betekent niet dat we zijn beweringen niet in twijfel mogen trekken.
Zou een regimeverandering in Caracas de westerse democratie opleveren die Machado en zijn aanhangers verwachten? Niemand van ons kan het uitsluiten. Maar de regering-Trump kan er niet op rekenen dat dit de uitkomst is van een post-Maduro-toekomst. Andere scenario’s zijn even waarschijnlijk, zo niet waarschijnlijker, en sommige daarvan zouden kunnen leiden tot meer geweld voor Venezolanen en meer problemen voor het Amerikaanse beleid in Latijns-Amerika.
Het grote probleem met regimeverandering is dat je nooit helemaal zeker weet wat er zal gebeuren nadat de zittende leider is afgezet. Dergelijke operaties zijn van nature gevaarlijk en destabiliserend; politieke ordes worden opzettelijk vernietigd, degenen die arm zijn geworden en kiezers die gewend zijn de macht in handen te hebben, worden plotseling buitenstaanders. Toen Saddam Hoessein in Irak werd afgezet, werden de militaire officieren, loyalisten van de Ba’ath-partij en met het regime verbonden sycofanten die bijna een kwart eeuw de baas waren, gedwongen genoegen te nemen met een geheel nieuwe situatie. De door de soennieten gedomineerde structuur werd omvergeworpen en leden van de voorheen onderdrukte sjiitische meerderheid namen nu gretig hun plaats aan de top van het systeem in. Dat, gecombineerd met het Amerikaanse besluit om iedereen die banden heeft met het oude regime te verbieden een staatsfunctie te bekleden, voedde de ingrediënten voor een grootschalige opstand die de nieuwe regering uitdaagde, een burgeroorlog veroorzaakte en tienduizenden Irakezen doodde.
Regimeverandering kan ook leiden tot een totale afwezigheid van autoriteit, zoals gebeurde in Libië na de interventie van de VS en de NAVO in 2011. Net als Maduro vandaag was Moammar Gaddafi een verguisd figuur wiens ondergang de weg zou moeten vrijmaken voor een democratische utopie in Noord-Afrika. De realiteit was allesbehalve. In plaats daarvan heeft de verwijdering van Gaddafi geleid tot conflicten tussen de belangrijkste tribale allianties van Libië, concurrerende regeringen en de proliferatie van terroristische groeperingen in een land net ten zuiden van de Europese Unie. Vijftien jaar later blijft Libië een mand vol milities, krijgsheren en zwakke instellingen.
In tegenstelling tot Irak en Libië heeft Venezuela ervaring met democratisch bestuur. Het land heeft in het verleden relatief vrije en eerlijke verkiezingen gehouden en heeft geen last van het soort sektarische verdeeldheid dat geassocieerd wordt met staten in het Midden-Oosten.
Dit is echter weinig troost voor degenen die een democratische transitie verwachten. Om een dergelijke transitie succesvol te laten zijn, zou het Venezolaanse leger aan zijn zijde moeten staan, aan de zijlijn moeten staan terwijl het Maduro-regime instort, Maduro en zijn belangrijkste bondgenoten actief moeten arresteren, of ermee moeten instemmen zijn steun over te dragen aan de nieuwe autoriteiten. Maar nogmaals, dit is een grote opgave, vooral voor een leger waarvan het leiderschap een sleutelaspect is voor het voortbestaan van het Maduro-regime, dat gewend is obscene bedragen te verdienen met illegale activiteiten onder de tafel en waarvan de leden betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen. Dezelfde elites die enorm van het oude systeem hebben geprofiteerd, moeten met het nieuwe samenwerken. Dat lijkt niet waarschijnlijk, vooral als hun deel van de taart kleiner wordt op het moment dat Maduro vertrekt.
Tot slot: hoewel een regimeverandering misschien een goede oplossing lijkt voor het probleem van Venezuela, kan dit op termijn de problemen alleen maar verergeren. Hoewel het mandaat van het Maduro-regime al beperkt is, zou de volledige ontbinding ervan kunnen leiden tot een botsing tussen elementen van de vorige regering, drugshandelorganisaties en gevestigde gewapende groepen zoals het Colombiaanse Nationale Bevrijdingsleger, dat Venezuela lange tijd als uitvalsbasis heeft behandeld. Elke post-Maduro-regering zou moeite hebben dit allemaal te beheersen, terwijl ze probeert de Venezolaanse economie te herstructureren en haar instellingen opnieuw op te bouwen. De regering-Trump zou dan geconfronteerd worden met het vooruitzicht dat Venezuela een nog grotere bron van drugs en migratie zou worden, precies de uitkomst die het Witte Huis probeert te voorkomen.
Uiteindelijk kan María Corina Machado gelijk hebben. Maar hij verkoopt het beste scenario. De VS zouden het niet moeten kopen. Democratie na Maduro is mogelijk, maar het is zeker niet de enige mogelijke uitkomst – en zeker niet de meest waarschijnlijke.
Daniel R. DePetris is lid van Defensieprioriteiten.
