MILAAN– Milaan is historisch Theater La Scala viert zondag voor de tweede keer sinds Moskou’s invasie van Oekraïne in 2022 zijn eerste galaseizoen met een Russische opera. Maar dit jaar, in plaats van protesten aantrekken om de cultuur van de indringer te laten zien, zal een flashmob demonstreren ten gunste van vrede.
La Scala’s muzikaal leider Riccardo Chailly zal Dmitry Sjostakovitsj’ Lady Macbeth of Mcensk dirigeren voor het openingsgala van het seizoen, dat beroemdheden uit de cultuur, economie en politiek aantrekt voor een van de meest verwachte evenementen op de Europese culturele kalender.
De opera van Sjostakovitsj uit 1934 belicht het lot van vrouwen in de Sovjet-Unie van Stalin en werd op de zwarte lijst geplaatst slechts enkele dagen nadat de communistische leider een optreden had gezien in 1936, het bepalende jaar van zijn campagne van politieke repressie, bekend als de Grote Zuivering.
De Italiaanse linkse partij +Europa kondigde een demonstratie aan voor het theater bij de aankomst van de hoogwaardigheidsbekleders “om de aandacht te vestigen op de verdediging van de Europese vrijheid en democratie, die vandaag wordt bedreigd door Poetins Rusland, en om het Oekraïense volk te steunen.”
De partij benadrukte dat het werk van Sjostakovitsj het machtsmisbruik en de rol van persoonlijk verzet benadrukt.
Om veiligheidsredenen verplaatsten de autoriteiten het protest van het plein voor de Scala naar een ander plein achter het stadhuis.
Chailly begon ongeveer twee jaar geleden samen te werken met regisseur Vasily Barkhatov aan de titel, na de première van het galaseizoen in 2022 van de Russische opera ‘Boris Godoenov’, die werd bijgewoond door de Italiaanse premier Giorgia Meloni en de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, die beiden de Russische politici van hun cultuur scheidden.
Maar buiten Godoenovs première hebben Oekraïners geprotesteerd tegen het onder de aandacht brengen van de Russische cultuur tijdens een oorlog die geworteld was in de ontkenning van een unieke Oekraïense cultuur. De Oekraïense gemeenschap heeft dit jaar geen afzonderlijke protesten aangekondigd.
Chailly omschreef de enscenering van Sjostakovitsj’ “Lady Macbeth” voor de vierde keer in de geschiedenis van La Scala als “een must”.
“Het is een werk dat al heel lang geleden heeft en de verloren tijd moet inhalen”, zei Chailly vorige maand op een persconferentie.
De nieuwe algemeen directeur van La Scala, Fortunato Ortombina, verdedigde de keuze van zijn voorganger om zowel ‘Lady Macbeth’ van Sjostakovitsj als “Boris Godoenov” van Modest Moessorgski.”
‘Muziek is fundamenteel superieur aan elk ideologisch conflict’, zei Ortombina aan de zijlijn van de persconferentie. “Sjostakovitsj, en de Russische muziek in het algemeen, heeft een gezag over het Russische volk dat dat van Poetin overtreft.”
De Amerikaanse sopraan Sara Jakubiak maakt haar La Scala-debuut in de titelrol van Katerina, wiens strijd tegen existentiële repressie haar ertoe brengt een moord te plegen, waardoor ze in een Siberische gevangenis belandt waar ze sterft. Het is de tweede keer dat Jakubiak het zingt, na optredens in Barcelona, en hij zei dat de rol vol uitdagingen zit.
“Dat ik een moordenaar ben, dat ik op één avond 47 hoge B-flats zing, weet je, al deze dingen”, zei Jakubiak terwijl hij in de make-upstoel zat vóór de première van 4 december voor een jong publiek. “Je zegt: ‘Oh mijn God, hoe ga ik dit doen?’ Maar je beheert, met het juiste soort werk, het juiste team van mensen. Ja, we gaan gewoon een ritje maken.
Toen Chailly onlangs met verslaggevers sprak, grapte hij dat hij Jakubiak ‘kneep’ als een sinaasappel. Jakubiak zei dat hij raakvlakken had gevonden met de dirigent die bekend staat om zijn leergierige benadering van de originele partituur en de bedoeling van de componist.
“Als ik een rol voorbereid, zijn het altijd de teksten, de muziek, de teksten en de ritmes”, zei hij. “Allereerst doe ik dit proces met, weet je, een kopje koffie aan mijn piano en dan voegen we de andere lagen toe en dan de noten. Dus ik denk dat we in die zin eigenlijk enigszins op elkaar lijken.”
Barkhatov, die een bloeiende internationale carrière heeft, noemde de keuze voor ‘Lady Macbeth’ ‘zeer moedig en emotioneel’.
Barkhatovs regie situeert de opera in een kosmopolitische Russische stad in de jaren vijftig, het einde van het regime van Stalin, in plaats van in een 19e-eeuws plattelandsdorp zoals geschreven voor de premier van de jaren dertig.
Voor Barkhatov definieert het regime van Stalin de achtergrond van het verhaal en de mentaliteit van de personages voor een verhaal dat hij ziet als een persoonlijke tragedie en niet als een politiek verhaal. Het grootste deel van de actie vindt plaats in een restaurant dat is ingericht met historische Art Deco-details, met een roterende balustrade die een keuken, een kelder en een kantoor creëert waar ondervragingen plaatsvinden.
Ondanks de tragische boog beschreef Barkhatov het verhaal als “een vreemde … stap voorwaarts op weg naar geluk en vrijheid”.
“Helaas laten statistieken zien dat veel mensen sterven op weg naar geluk en vrijheid”, voegde hij eraan toe.
