Stemmen in het door oorlog verscheurde Myanmar bij alom bekritiseerde ‘schijnverkiezingen’

Myanmar stemt mee aan een verkiezing die algemeen wordt afgedaan als een farce, waarbij grote politieke partijen zijn ontbonden, veel van hun leiders gevangen zijn gezet en ongeveer de helft van het land naar verwachting niet zal stemmen vanwege de aanhoudende burgeroorlog.

Militaire regering is dat wel het houden van een gefaseerde stemming bijna vijf jaar nadat hij de macht greep via een staatsgreep, die leidde tot wijdverbreide tegenstand en uitmondde in een burgeroorlog.

Waarnemers zeggen dat de junta, met de steun van China, zijn macht probeert te legitimeren en te versterken terwijl hij een uitweg zoekt uit de verwoestende impasse.

Meer dan 200 mensen zijn beschuldigd van het verstoren van of bezwaar maken tegen stemmingen op grond van een nieuwe wet die zware straffen met zich meebrengt, waaronder de doodstraf.

Het stemmen begon zondag en er waren berichten over explosies en luchtaanvallen in meerdere regio’s van het land toen er werd gestemd.

Drie mensen zijn naar het ziekenhuis gebracht na een raketaanval op een leegstaand huis in de regio Mandalay in de vroege uren van zondag, bevestigde de premier van de regio aan de BBC. Eén van deze mensen verkeert in ernstige toestand.

Los daarvan raakten meer dan tien huizen beschadigd in de stad Myawaddy, vlakbij de grens met Thailand, na een reeks explosies laat op zaterdag.

Een lokale bewoner vertelde de BBC dat bij de aanval een kind om het leven kwam en dat drie mensen in noodgevallen naar het ziekenhuis zijn gebracht.

Na andere explosies kwamen er verdere berichten over slachtoffers naar voren.

Kiezers vertelden de BBC dat de verkiezingen ‘gedisciplineerder en systematischer’ lijken dan voorgaande.

“De ervaring met stemmen is enorm veranderd”, zegt Ma Su ZarChi, die in de regio Mandalay woont.

“Voordat ik ging stemmen, was ik bang. Nu ik heb gestemd, voel ik me opgelucht. Ik heb gestemd als iemand die zijn best heeft gedaan voor het land.”

De 22-jarige Ei Pyay Phyo Maung, de eerste kiezer, vertelde de BBC dat hij zou stemmen omdat hij geloofde dat stemmen “de verantwoordelijkheid van elke burger” was.

“Mijn hoop is gericht op de lagere klassen: op dit moment schieten de prijzen van goederen omhoog en ik wil iemand steunen die deze kan verlagen voor degenen die het meest in nood zijn”, zei hij.

“Ik wil een president die gelijkelijk voor alle mensen zorgt.”

De Birmese junta heeft de kritiek op de verkiezingen afgewezen en beweert dat het doel is om “(het land) terug te brengen naar een democratisch meerpartijenstelsel”.

Nadat hij zijn stem had uitgebracht in een sterk versterkt stembureau in de hoofdstad, zei juntaleider Min Aung Hlaing tegen de BBC dat de verkiezingen vrij en eerlijk zouden zijn.

“Ik ben de opperbevelhebber van de strijdkrachten, een ambtenaar. Ik kan niet zomaar zeggen dat ik president wil worden”, zei hij, waarbij hij opmerkte dat de verkiezingen uit drie fasen bestaan.

Eerder deze week waarschuwde hij dat degenen die weigeren te stemmen “de vooruitgang in de richting van de democratie” afwijzen.

Regisseur Mike Tee, acteur Kyaw Win Htut en cabaretier Ohn Daing behoorden tot de prominente figuren die veroordeeld werden op grond van de anti-verstoringswet die in juli van kracht werd.

Beiden werden veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf wegens kritiek op een film waarin de verkiezingen werden gepromoot, zo meldden staatsmedia.

Speciaal rapporteur van de Verenigde Naties, Tom Andrews, riep zondag de internationale gemeenschap op om de verkiezingen te verwerpen en zei dat er “niets legitiems uit voort zal komen”.

“Een verkiezing georganiseerd door een junta die burgers blijft bombarderen, politieke leiders gevangen zet en alle vormen van afwijkende meningen criminaliseert, is geen verkiezing: het is een theater van het absurde dat onder schot wordt opgevoerd”, zei hij.

Het leger strijdt op meerdere fronten, zowel tegen gewapende verzetsgroepen die zich verzetten tegen de staatsgreep als tegen etnische legers die over eigen milities beschikken. Het land verloor door een reeks grote tegenslagen de controle over een groot deel van het land, maar heeft dit jaar weer terrein teruggewonnen na onophoudelijke luchtaanvallen mogelijk gemaakt door de steun van China en Rusland.

De burgeroorlog heeft duizenden mensen gedood, miljoenen ontheemd, de economie verwoest en een humanitaire leegte achtergelaten. A verwoestende aardbeving in maart en bezuinigingen op de internationale financiering hebben de situatie nog veel erger gemaakt.

Dit alles en het feit dat een groot deel van het land nog steeds onder water staat controle van de oppositie vertegenwoordigt een enorme logistieke uitdaging bij het houden van verkiezingen.

De komende maand zal in 265 van de 330 gemeenten van het land in drie fasen worden gestemd, terwijl de rest als te onstabiel wordt beschouwd. De resultaten worden eind januari verwacht.

In minstens de helft van het land wordt geen stemming verwacht. Zelfs in de stemgerechtigde gemeenten zullen niet alle kiesdistricten naar de stembus gaan, waardoor het moeilijk wordt een mogelijke opkomst te voorspellen.

Zes partijen, waaronder de door het leger gesteunde Partij van de Unie, Solidariteit en Ontwikkeling, zijn actief op nationaal niveau, terwijl nog eens 51 partijen en onafhankelijke kandidaten alleen op staats- of regionaal niveau zullen strijden.

Ongeveer veertig partijen, waaronder de Nationale Liga voor Democratie van Aung San Suu Kyi, die in 2015 en 2020 verpletterende overwinningen behaalde, zijn verboden. Suu Kyi en veel van de topleiders van de partij zijn gevangengezet op beschuldigingen die algemeen als politiek gemotiveerd worden veroordeeld, terwijl anderen in ballingschap zijn.

“Door de stemming in fasen te verdelen, kunnen de autoriteiten van tactiek veranderen als de resultaten van de eerste fase niet in hun voordeel uitvallen”, vertelde Htin Kyaw Aye, woordvoerder van de verkiezingswaarnemingsgroep Spring Sprouts, aan persbureau Myanmar Now.

Ral Uk Thang, een inwoner van de westelijke deelstaat Chin, gelooft dat burgers ‘geen verkiezingen willen’.

‘Het leger weet niet hoe het ons land moet besturen. Ze werken alleen ten behoeve van hun hooggeplaatste leiders.

‘Toen de partij van Daw Aung San Suu Kyi aan de macht was, ervoeren we enige democratie. Maar nu doen we alleen maar huilen en tranen’, zei de tachtigjarige. zei hij tegen de BBC.

Westerse regeringen, waaronder het Verenigd Koninkrijk en het Europees Parlement, hebben de stemming afgedaan als een farce, terwijl het regionale blok van de ASEAN heeft opgeroepen tot een politieke dialoog die aan eventuele verkiezingen voorafgaat.